Gerald Schut
Tijdens de eerste golf van de pandemie waren wereldwijd de verwachtingen rond corona apps hooggespannen. Volgens minister De Jonge (VWS) zou zo’n app ‘ons als een dijk tegen de tweede golf beschermen’. Maar tijdens de meeste recente persconferenties over het corona-beleid werd CoronaMelder niet eens genoemd. Waarom horen we zo weinig meer van deze gedroomde oplossing?
‘Dat is een legitieme vraag,’ reageert hoogleraar Marijn Janssen (ICT and governance, TU Delft). ‘In de politiek leeft vaak de hoop dat techniek alle problemen zal oplossen. Maar vaak valt dat achteraf tegen. Ik vermoed dat mensen die de app installeren zich al erg bewust zijn van de dreiging en zich voorzichtig gedragen. Terwijl mensen die naar illegale party’s gaan hem juist niet zullen installeren.’
Ook toen het kabinet tijdens het debat over de invoering van de avondklok stelde dat er geen andere beleidsopties waren met genoeg effect, kwam CoronaMelder niet aan bod. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laat weten dat CoronaMelder inmiddels meer dan 4,5 miljoen maal is gedownload en dat volgens de laatste cijfers van 10 januari de app heeft geholpen bij het opsporen van 1.300 besmette mensen, die op dat moment nog geen klachten hadden. Ieder opgespoord geval is natuurlijk mooi meegenomen, maar het is helaas ver van de gedroomde dijk tegen de tweede golf. NRC meldt dat slechts 12 tot 15% van de besmettingen via de app worden doorgegeven. Als we ervan uitgaan dat 26% van mensen de app heeft gedownload, komen we tot de teleurstellende constatering dat de helft van de mensen die de app heeft gedownload hem niet gebruikt om een besmetting door te geven, terwijl dat nu juist het doel van app was.
Wat niet geholpen zal hebben, is dat het testbeleid erg krap was toen CoronaMelder op 10 oktober geïntroduceerd werd. Bij de melding dat je in contact was geweest met iemand met corona, mocht je je niet laten testen zolang je geen symptomen had, maar moest je 10 dagen in quarantaine. Dat was in feite geen bijster aantrekkelijke propositie. Vakbonden meldden zelfs dat werkgevers hun werknemers opdroegen om de app niet te installeren, schreef dagblad Trouw begin oktober. Bij een busbedrijf kregen werknemers het verzoek de app tijdens het werk uit te zetten en bij een zorginstelling was het devies om bluetooth tijdens het werk uit te schakelen. Inmiddels is het testbeleid ruimer, dus rijst de vraag waarom CoronaMelder niet meer gepromoot wordt.
Volgens Niek Mouter (TU Delft) is sprake van een kip-ei-kwestie. ‘De app gaat pas iets doen als 15% van de mensen hem gebruiken; heeft pas echt een effect vanaf een kwart en beschermt goed vanaf 60%. Uit ons onderzoek blijkt dat veel mensen bereid zijn om de app te installeren, als de app aantoonbaar effect heeft.’ En dat effect is pas aan te tonen als meer mensen de app gebruiken. Daar lijkt dus nog steeds veel ruimte voor verbetering. Eens te meer omdat CoronaMelder inmiddels mag gelden als een toonbeeld van transparante ontwikkeling van een app. Alles stond open en bloot op Github – een online platform waar softwarebroncode gedeeld wordt. Zorgen over privacy werden geïntegreerd. Kritische buitenstaanders werden betrokken bij de bouw. De overheid wil deze opzet ook voor andere ICT-projecten gaan gebruiken. Kortom: een succesverhaal. Als nu alleen nog iets meer mensen de app zouden gebruiken.
