Erwin Boutsma
De Nederlandse netbeheerder TenneT, die volgens eigen zeggen 21.000 km hoogspanningslijn exploiteert en 41 miljoen elektriciteitsgebruikers in Nederland en Duitsland bedient, kwam afgelopen week met het bericht dat de elektriciteitsprijzen in ons land met ruim 20 % zijn gedaald in een jaar tijd: van gemiddeld € 52 voor een megawattuur in 2013 naar € 41 in 2014. En Nederland is niet uniek: vrijwel alle Europese landen kampen met forse prijsdalingen.
In een tijd van schaarser wordende fossiele bronnen, duurdere exploitatie van de resterende bronnen, en opkomst van veelal duurdere duurzame bronnen, lijkt dat op het eerste gezicht een bijzondere ontwikkeling. Enige tijd geleden konden we wijzen naar de kwakkelende economie – minder vraag naar elektriciteit heeft lagere prijzen tot gevolg – maar die krabbelt de laatste jaren juist weer op.
De energie- en elektricitetsmarkt is echter veel complexer dan dat, schrijft TenneT in haar rapport . De toevoeging van drie nieuwe kolencentrales aan het Nederlandse elektriciteitsproductiepark, het sluiten van een aantal gasgestookte centrales, en de grootschalige import van goedkope elektriciteit uit Noorwegen en Duitsland spelen allemaal een rol.
TenneT gaat met name in op dat laatste aspect. Nederland is een van de best verbonden landen ter wereld op het gebied van elektriciteitstransport, schrijft de netbeheerder. De BritNed- en NordNed-zeekabels, die Nederland verbinden met respectievelijk Groot-Brittannië en Noorwegen, en drie hoogspanningsverbindingen met Duitsland, zijn ongekend succesvol. Overschotten aan duurzame energie (wind, zon, waterkracht) in Noorwegen en Duitsland kan Nederland via die interconnecties goedkoop afnemen en deels doorsluizen naar Groot-Brittannië. De exporterende landen profiteren ook: investeringen in duurzame energie leveren meer op, waardoor onder meer de kostprijs en de duurzame-energietoeslag voor de consument (Duitsland) omlaag gaan.
Uit milieu-oogpunt is het sluiten van de gascentrales in 2013 en 2014 (‘in de mottenballen doen’, zoals TenneT het uitdrukt) ten faveure van kolencentrales een slechte ontwikkeling, al zijn de betreffende drie kolencentrales van de modernste en efficiëntste soort, die snel zijn op- en af te schakelen als het aanbod van duurzame energie verandert. Maar de prijs van gas is momenteel zodanig dat het niet rendabel is de gasgestookte centrales in bedrijf te houden, aldus TenneT.
Dit is een verrassende ontwikkeling, omdat er wereldwijd juist veel meer gas wordt gewonnen uit schaliegesteenten. Dit schaliegas is echter met name bestemd voor interne markten (VS), waardoor het vooral invloed heeft op de internationale prijs van kolen: die daalt, door een lagere wereldwijde afname vanwege het ruim beschikbare en schonere gas. Van import afhankelijke kolencentrales, zoals de Nederlandse, kunnen daardoor goedkoper stroom produceren.
Tenslotte noemt TenneT nog de Flow Based Market Coupling. Market Coupling is al in 2010 geïmplementeerd, het flow-based aspect volgt deze maand, na een uitstel van ongeveer een half jaar. Het principe is complex, maar beoogt vraag, aanbod en beschikbare transportcapaciteit beter op elkaar af te stemmen. Het principe is mede gebaseerd op de sterk verbeterde interconnectiviteit van de laatste jaren.
Volgens de Autoriteit Consument en Markt kan het Nederland zo’n € 80 miljoen per jaar besparen.
