De Nederlandse AI-sector heeft zichzelf opnieuw op de kaart gezet. In Nieuwspoort presenteerde de AI Coalitie 4 NL (AIC4NL) een ambitieuze investeringsagenda die op scherp zet wat al langer wordt gevoeld in de techwereld. Als Nederland mee wil draaien in de Europese voorhoede, is er snel vijf miljard euro nodig voor infrastructuur, industrieopbouw en sectorbrede digitalisering. Volgens AIC4NL staat er meer op het spel dan internationale machtsprestige alleen. De coalitie ziet AI als een systeemtechnologie die de ruggengraat wordt van zorg, energie, voedselketens en nationale veiligheid.
De timing van de oproep is geen toeval. Europese landen investeren stevig in rekenkracht, AI-infrastructuren en talentprogramma’s. Frankrijk bouwt aan nationale supercomputers, Duitsland trekt miljarden uit voor industriële AI en kleinere landen zoals Finland en Estland timmeren opvallend hard aan de weg. In Den Haag klinkt inmiddels regelmatig dat Nederland “niet achter mag blijven”, maar volgens AIC4NL zijn woorden niet genoeg. Concrete actie blijft uit en dat begint zichtbaar te worden in zowel onderzoek als bedrijfsleven.
De drie pijlers van een AI-natie
De investeringsagenda van vijf miljard bestaat uit drie duidelijk afgebakende onderdelen. Ze vormen samen een poging om Nederland in één beweging een eigen AI-positie te geven binnen het Europese landschap.
1. Een veilige en betrouwbare AI-infrastructuur
AIC4NL noemt infrastructuur de fundering van elke vorm van AI-toepassing. Denk aan datadeling, beveiligde opslag, rekenkracht en nationale voorzieningen voor het ontwikkelen en testen van AI-modellen. Momenteel is Nederland sterk afhankelijk van buitenlandse platforms en commerciële cloudspelers. Dat is efficiënter op korte termijn, maar kwetsbaar op langere termijn.
Zonder eigen infrastructuur blijft Nederland leunen op Big Tech, iets wat niet past bij de Europese roep om digitale autonomie.
AI-modellen worden bovendien steeds groter en complexer. De rekenbehoefte groeit sneller dan traditionele datacenters aankunnen. Voor medische toepassingen of defensiesystemen is het cruciaal dat data binnen nationale kaders blijft en dat ontwikkelaars toegang hebben tot betrouwbare compute. AIC4NL stelt daarom voor om te investeren in nationale faciliteiten die veilig, energiezuinig en toegankelijk zijn voor bedrijven, startups en kennisinstellingen.
2. Bouw aan een Nederlandse AI-industrie
Hoewel Nederland een sterke positie heeft in onderzoek en een bloeiend startup-ecosysteem, ontbreekt een stevige AI-industrie die door kan groeien tot een schaal die internationaal meespeelt. Het risico is dat innovatieve bedrijven te snel richting buitenlandse investeerders vertrekken of worden opgeslokt door grote techbedrijven.
AIC4NL ziet kansen in sectoren waar Nederland traditioneel sterk in is. Denk aan hightech maakindustrie, mobiliteit, landbouw en gezondheidszorg. In deze velden is veel specifieke domeinkennis aanwezig, wat ideaal is voor het ontwikkelen van gespecialiseerde AI-producten en diensten die aansluiten bij Europese waarden rond privacy, transparantie en betrouwbaarheid.
De coalitie pleit voor doorgroeiprogramma’s, innovatievouchers en een duidelijk investeringspad om startups en scale-ups in eigen land te laten doorgroeien.
3. Versnel de AI-transitie in strategische sectoren
De derde pijler richt zich op de brede economie. AIC4NL stelt voor om AI Grand Challenges te organiseren in vijf gebieden waar de urgentie het grootst is: zorg, energie, agrifood, veiligheid en klimaat. Zulke trajecten brengen bedrijven, wetenschappers en overheden samen rond concrete problemen.
Voor de zorg betekent dat bijvoorbeeld AI die helpt bij triage en planning, zodat personeelstekorten minder hard drukken op ziekenhuizen. In de energiesector gaat het om slimme systemen die vraag en aanbod beter balanceren bij een elektriciteitsnet dat steeds voller raakt. In de voedselketen speelt AI al een rol bij precisielandbouw, maar de ambities gaan veel verder, van weerbestendige teelten tot efficiëntere distributie.
AIC4NL koppelt dit aan een groot bij en omscholingsprogramma om de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken. Het tekort aan AI-specialisten is inmiddels een rem op innovatie. Zonder programma’s die duizenden mensen per jaar opleiden of omscholen, blijft Nederland afhankelijk van een kleine groep experts.
Een nationale AI koers vraagt regie
Op inhoud lijkt er brede consensus: AI wordt bepalend voor innovatie, concurrentiekracht en zelfs geopolitieke stabiliteit. De vraag is vooral wie in Nederland de regie neemt. AIC4NL pleit voor een nationaal AI Pact waarin bedrijven, overheid en kennisinstellingen gezamenlijk toezeggen om doelen te halen, investeringen te doen en resultaten te delen.
Daarbij hoort ook aansluiting bij Europese trajecten zoals het AI Content Action Plan. Nederland doet mee aan diverse Europese programma’s, maar is zelden een van de leidende partijen. Voor een land dat sterk leunt op kennis en innovatie is dat een gemiste kans. Met meer regie kan Nederland niet alleen aansluiten, maar ook richting geven aan de Europese koers.
Nederland staat op een kruispunt
Het beeld dat AIC4NL schetst is duidelijk. Nederland beschikt over talent, sterke kennisinstituten en een bloeiende techsector, maar mist de grote investeringen en nationale keuzes die nodig zijn voor de volgende stap. Terwijl andere landen miljarden klaarzetten, blijft Nederland voorzichtig opereren.
De investeringsagenda van vijf miljard is daarmee een signaal aan politiek en bedrijfsleven. AI is geen hype die vanzelf overwaait. Het is een technologische omwenteling die de komende decennia bepaalt hoe we zorg organiseren, hoe veilig onze digitale systemen zijn en hoe duurzaam onze economie kan worden.
Het position paper met een AI-investeringsagenda voor Nederland is vanaf vandaag beschikbaar via: https://aic4nl.nl/over-ons/position-paper/
