Bart Stam
Met zijn Energie Strategie Atlas (ESA) heeft ingenieursadviesbureau Sweco de energielabels vastgesteld van alle woningen en utiliteitsgebouwen in de vijftien grootste gemeenten. Almere komt als overtuigende winnaar uit de bus; 60 % van de gebouwde omgeving bezit de energiezuinige labels A of B.
Voor Vincent Jansen, hoofd Energie & Duurzaamheid van Sweco, en zijn 45 collega’s van de afdeling waren het drukke tijden. Jansen: ‘Voor het eerst is er diepgaand onderzoek gedaan naar de energielabels van alle woningen en utiliteitsgebouwen in de vijftien grootste gemeenten. Net als bij personenauto’s en huishoudelijke apparaten variëren deze van A tot G. Deze labels hebben wij in onze Energie Strategie Atlas (ESA) gecombineerd met het energieverbruik per woonwijk, de infrastructuur voor gas, elektriciteit en warmte, en het potentieel voor duurzame energiesystemen.’ Bij dit laatste gaat het vooral om restwarmte, geothermie, warmtepompen en zonnepanelen.
Goede data onmisbaar
Volgens de Sweco-manager is goede data onmisbaar voor het overheidsbeleid op het gebied van duurzame energie, waaronder aardgasloze wijken. Jansen: ‘Een voorbeeld: alle 355 gemeenten moeten eind 2021 aangeven hoe zij de Transitievisie Warmte gaan invullen. Hierin moeten gemeenten een plan uitwerken in welke volgorde zij wijken gasloos of energieneutraal gaan maken. Daarnaast moet in 2030 de CO2-uitstoot van alle 7,7 miljoen woningen en de circa één miljoen utiliteitsgebouwen omlaag met 3,4 miljoen ton ten opzichte van 1990. Verder mogen eigenaren van kantoor- en bedrijfsgebouwen vanaf 2023 alleen panden verhuren met energielabel C of hoger. Woningcorporaties dienen met hun woningen naar gemiddeld label B te gaan in 2021.’
Essentieel in het onderzoek was dus ESA die Sweco heeft ontwikkeld in eigen beheer. Jansen: ‘ESA is een zogeheten GeoWebtool. In deze ICT-applicatie kunnen we alle openbare data van ruim zeventig verschillende bronnen met elkaar combineren.’ Voorbeelden zijn gegevens van het CBS, de Basisregistratie Adressen en Gebouwen en de energielabels van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Jansen: ‘In de RVO-database heeft inmiddels 45 % van alle woningen en 9 % van de utiliteitsgebouwen een energielabel. Wij willen echter graag 100 % voor beide sectoren. Dat is gelukt door in ESA belangrijke parameters als type woning en bouwjaar in te voeren en de labels te berekenen conform de geldende normen.’
Almere winnaar
Dat Almere (209.000 inwoners) als winnaar uit de bus, komt verbaast Jansen niet: ‘Almere is een jonge stad waar in 1976 de eerste huizen werden opgeleverd. 60 % van alle huizen en gebouwen heeft label A en B. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Amsterdam of Groningen heeft Almere geen beperkingen van een historische binnenstad. Denk aan veel oude woningen van soms honderden jaren oud die niet erg energiezuinig zijn en vaak een monumentale status hebben.’
Niets van dit alles in Almere; inmiddels komt al zo’n 40 % van de plaatselijke energievraag uit duurzame bronnen. Zo levert zonnepark Zuyderzon elektriciteit aan 10.000 woningen en zijn 52.000 huishoudens aangesloten op het warmtenet. Een zonnecentrale van 520 collectoren levert warmte aan zo’n driehonderd huishoudens. Voorts zijn er plannen voor een biomassacentrale van 120 MW, drie nieuwe zonneparken, twee windparken, warmteketels op biomassa, geothermie en restwarmte van datacenters.
Groot potentieel Rotterdam
Opvallend vindt Jansen de veertiende positie van Rotterdam, mede doordat de gemeente relatief veel inzet op de verduurzaming. ‘Toch valt hierbij wel een kanttekening bij te plaatsen. Weliswaar heeft Rotterdam in de oude stadswijken, niet getroffen door het bombardement van 1940, veel woningen met label G. Maar door de omvangrijke petrochemische industrie in de haven, heeft de stad een enorm potentieel aan restwarmte.’ Datzelfde geldt volgens hem voor de Maas en de Nieuwe Waterweg. Dit oppervlaktewater kan dienen als bron voor flinke hoeveelheden lage-tempartuurwarmte die via warmtepompen en warmtewisselaars naar woningen en kantoorgebouwen kan worden getransporteerd. Tot slot is de omgeving ook geschikt voor geothermie. ‘Kortom, over een paar jaar kan Rotterdam flink zijn gestegen. Datzelfde geldt trouwens ook voor de andere steden.’
