Christian Jongeneel
Big Data, het doorzeven van grote hoeveelheden informatie op zoek naar verbanden, is vaak minder ingewikkeld dan gedacht.
Toen duidelijk werd dat Facebook wist of iemand homo was voordat hij het zelf wist, rimpelde een golfje van verbazing door het internet, maar uiteindelijk bleek het er onder meer op neer te komen dat verklaarde homo’s vaak een bepaald televisieprogramma liketen. Deed je dat als single man ook, dan gokte Facebook dat je homo was en kreeg je op die doelgroep toegesneden advertenties.
Zo simpel is het vaak. Het bijzondere is niet zozeer dat het kan als wel dat het kennelijk lonend is om zoveel rekenwerk te verrichten met het doel de slaagkans van advertenties een paar procent te verhogen. Vanuit privacy-oogpunt mogen bedrijven als Facebook en Google niet direct in je chats en mails kijken om je belangstelling nog preciezer vast te stellen, maar een technische beperking is er niet.
Sociale media bieden een gratis dienst aan in ruil voor informatie. Supermarkten houden hun klanten voordeeltjes voor. Verzekeraar Achmea wil die laatste strategie nu kopiëren door klanten premiekorting te geven in ruil voor toegang tot data uit hun navigatieapparatuur, thermostaat of rookmelders. Blijkt uit de data dat je je veilig gedraagt, dan krijg je korting (tenzij heel veel mensen zich veilig blijken te gedragen, uiteraard, want dan krijgt de verzekeraar zijn begroting niet meer rond).
Voor het plan is Achmea beloond met een nominatie voor de – niet benijdenswaardige – Big Brother Award 2015, die eind deze maand wordt uitgereikt. Andere kanshebbers zijn Microsoft voor Windows 10 en minister Ronald Plasterk voor laksheid bij de nieuwe wet op de inlichten- en veiligheidsdiensten, maar wat die twee uitspoken is eigenlijk oude koek. Internetbedrijven verzamelden altijd al gebruikersinformatie en spionnen vinden sowieso de wet ondergeschikt aan hun hogere doel.
Achmea’s plan is interessant, omdat het een trend inluidt waarbij persoonlijke informatie continu geoogst wordt en niet alleen op het moment dat mensen die min of meer bewust afgeven, achter de computer of terwijl ze hun klantenkaart aan de kassière geven. Veel mensen zal dat onderscheid niet opvallen. In ruil voor een voordeeltje zijn Hollanders snel geneigd wat privacy in te leveren.
Het lastige is dat privacystrijders zelf niet de nadruk leggen op de waarde van privacy. Een evenement als de Big Brother Awards zet bedrijven in de beklaagdenbank. Daarmee legt ze het bewaken van privacy feitelijk in handen van bedrijven die daar helemaal geen belang bij hebben. Burgers hebben dat belang wel, maar krijgen zelden te horen dat ze er zelf voor moeten vechten. Het is iets waar ze simpelweg recht op hebben. Dat werkt niet. Iets dat je gratis krijgt, geef je immers ook makkelijk op.
Christian Jongeneel is freelance auteur voor TW
