Johan Herrenberg
De Duitse filosoof Peter Sloterdijk voorspelde eind jaren ‘90 in zijn rede ‘Regels voor het mensenpark’: ‘De komende lange tijdsspanne zal voor de mensheid een periode van politieke beslissingen inzake de soort zijn’. Welnu, in China werd in 2017 het DNA van een meisjestweeling bewerkt, waarmee de mens voor het eerst in zijn geschiedenis de genetische code van de volgende generatie wijzigde.
Zonder een filmtip in TW 11/12 had ik dit niet geweten. De documentaire Human Nature (op Netflix) over medische gentechniek is inderdaad een aanrader, informatief en genuanceerd. Toen de film begon met een sympathiek jongetje in Amerika dat lijdt aan de sikkelcelziekte, was ik eventjes argwanend. Soms wordt er technologische propaganda bedreven via emotie en belofte op genezing om een vernieuwing voor het grote publiek te ontdoen van het angstaanjagende. Maar alles pakte goed uit.
De ster van de show is CRISPR-Cas9. CRISPR beschermt bacteriën tegen virussen. Het neemt code van de vijand in zichzelf op en wordt zo immuun. Cas9 is een programmeerbaar eiwit dat code kan vinden en erin kan knippen. Ik had nooit van ze gehoord, maar het duo is redelijk ontzagwekkend. Poetin noemt het ‘gevaarlijker dan een kernwapen’ en daar kan ik mij iets bij voorstellen. Alle leven is code. Zie het als een boek, en jij hebt de mogelijkheid die tekst te veranderen, een alinea, een woord, die verschrijving. Gentherapie was nooit precies genoeg. Met CRISPR-Cas9 zet je de cursor gericht daar waar die ene letter staat die voor die specifieke ziekte kan zorgen, voor pijn, die aangeboren afwijking, voor die kleur haar, een ronde lichaamsbouw, en je kunt naar hartenlust bewerken. Bij sikkelcel, een moleculaire ziekte, staat bijvoorbeeld één gen verkeerd (een T in plaats van een A). Die puntmutatie zou door het geduchte duo kunnen worden gecorrigeerd.
Genetische manipulatie van het embryo kan de erfelijkheid tenietdoen en ingrijpen in de ‘hersenloze discipline van natuurlijke selectie’. Verschillende ongeruste wetenschappers in de film zijn dan ook voor een opschorting van de mogelijkheid tot het ‘bewerken van de menselijke kiembaan’. Ze stellen: 1) bewerk geen menselijke embryo’s en 2) gebruik geen bewerkt sperma en bewerkte eicellen om embryo’s te maken. Maar zoals blijkt uit mijn opening: de geest is in China al vrolijk uit de fles gevlogen.
‘Seks is voor recreatie, de wetenschap voor procreatie’, meent Stephen Hsu van bedrijf Genomic Prediction. ‘Een latere generatie zal het barbaars vinden hoe we hebben gegokt met het leven van onze kinderen. Als een kleiner deel van de bevolking het Syndroom van Down heeft, is de intelligentie gemiddeld wat hoger. En dan gaat alles misschien iets efficiënter, als mensen slimmer zijn.’
Aan een lieve en vrolijke ‘downie’ offer ik graag een koude slimmerd op.
