Henk Klomp
Ingenieurs in Nieuw Zeeland wekken met exploderende stroomdraad zestig meter lange bliksemschichten op. ‘Een bliksemschicht van twee kilometer lang moet volgens ons mogelijk zijn,’ vertelt de Nieuw-Zeelandse ingenieur Ryan van Herel, momenteel werkzaam in certificatieprocessen bij het hoogspanningslab van Kema in Arnhem.
‘En het boeiende is dat vrijwel elk hoogspanningslab de benodigde apparatuur ervoor al in huis heeft. In de toekomst zou het met onze draad bijvoorbeeld mogelijk moeten zijn de bliksem uit de atmosfeer naar een specifieke plek op aarde te leiden. Maar ook kun je ermee een efficiënte transformator met plasma’s gaan bouwen.’
Van Herel vond samen met zijn collega’s van de universiteit van Canterbury een techniek uit om een draad van koper en polyamide gecontroleerd te laten exploderen. Dit explosieproces vergt 4,5 kilovolt per meter aan spanning en levert een bliksemschicht op die zich over de hele draad uitspreidt. Tot nu toe hadden ingenieurs spanningen van wel 3 megavolt per meter nodig om bliksemschichten op te wekken.
‘Onze truc is dat de draad bij de juiste stromen en spanningen voorspelbaar smelt. Er ontstaat als het ware een rij van vloeibare worstjes die op een bepaald moment van de draad afknappen. Op het moment van afknappen zijn de voltages in de lucht heel hoog. Dan ontstaat plasma. Omdat het plasma de laagste elektrische weerstand heeft, gaat alle stroom erdoorheen en breidt het plasma zich uit. Zo ontstaat een aaneengesloten pad van plasma in lucht. Dat levert een bliksemschicht op.’
Tot nu toe had geen wetenschapper voor mogelijk gehouden dat bliksems bij zulke lage spanningen kunnen ontstaan. ‘Elke planeet heeft natuurlijk zijn eigen bliksem. Ik weet eigenlijk niet hoe efficiënt bliksems op aarde zijn. Wel geloof ik dat je als je met een ballon onze draad naar een onweerswolk leidt, je de bliksem eruit kunt trekken.’
