De Japanse startup Helical Fusion heeft een cruciale mijlpaal bereikt in de ontwikkeling van kernfusie: een succesvolle test van een supergeleidende magneetspoel onder reële omstandigheden. De wereldprimeur brengt de droom van schone, onuitputtelijke energie een flinke stap dichterbij.
Het bedrijf rondde deze zomer zijn Series A-financieringsronde af en heeft sindsdien duidelijk niet stilgezeten. Helical Fusion, de Japanse fusie-startup die werkt aan een commercieel levensvatbare stellaratorreactor, meldt nu een technische doorbraak die wereldwijd de aandacht trekt.
Aan het National Institute for Fusion Science (NIFS) in Japan wist het team een hogetemperatuursupergeleidende (HTS) spoel te testen die stabiel functioneerde onder extreme omstandigheden: een stroom van 40 kiloampère, een magnetisch veld van 7 tesla en een temperatuur van slechts 15 kelvin (-258 °C).
Volgens Helical Fusion is dit de eerste keer ter wereld dat een grote HTS-spoel, ontworpen voor commerciële toepassingen, onder zulke omstandigheden stabiel bleef functioneren.
Cruciaal voor commerciële kernfusie
CEO Takaya Taguchi sprak tijdens een persconferentie van een “beslissende stap” richting commerciële kernfusie. “Dit resultaat toont aan dat we technisch in staat zijn om fusie-energie eerder dan de rest van de wereld te realiseren,” aldus Taguchi.
De test valideert een van de meest kritieke onderdelen van een toekomstige fusiereactor. De HTS-technologie maakt het mogelijk om hete plasma’s langdurig te stabiliseren. Dat is essentieel voor continue energieproductie zonder CO2-uitstoot of radioactief afval.
Grootse plannen
De doorbraak maakt deel uit van het zogeheten Helix Program, waarmee Helical Fusion stap voor stap toewerkt naar een volledig werkende commerciële fusiereactor in de jaren 2030. Nu de HTS-spoel zijn beproeving heeft doorstaan, is het bedrijf officieel gestart met de bouw van het demonstratieapparaat Helix HARUKA, de volgende mijlpaal op weg naar continue, stabiele fusie-energie.
De routekaart omvat twee grote projecten:
- Helix HARUKA: een demonstratieapparaat waarmee het bedrijf wil bewijzen dat het plasma stabiel en continu kan worden vastgehouden. De bouw hiervan is inmiddels al in gang gezet.
- Helix KANATA: een pilotcentrale die 24/7 groene stroom moet leveren met netto-energieopbrengst en modulair onderhoud.
Als die plannen slagen, zou Japan binnen tien jaar de eerste natie kunnen zijn die daadwerkelijk commerciële kernfusie realiseert.
Alternatief voor de tokamak
Helical Fusion kiest nadrukkelijk voor een stellaratorontwerp, een alternatief voor de bekende tokamak (zoals bij ITER in Zuid-Frankrijk).
In een stellarator wordt het plasma omsloten door een complex, spiraalvormig magneetveld dat geen elektrische stroom door het plasma zelf vereist. Daardoor is het systeem inherenter stabieler en geschikter voor langdurige operaties.
Deze technologie vindt zijn oorsprong bij de Large Helical Device (LHD) van NIFS, en Helical Fusion is de enige startup ter wereld die deze kennis commercieel toepast.
Steun van de overheid
Het bedrijf werd in 2021 opgericht en werkt nauw samen met NIFS. Dankzij Japan’s Small Business Innovation Research (SBIR) Phase 3-programma ontving Helical Fusion onlangs 2 miljard yen (circa 13 miljoen dollar) aan overheidssteun. De financiering werd mede mogelijk gemaakt door premier Sanae Takaichi, een uitgesproken pleitbezorger van fusieonderzoek.
Toch waarschuwt Taguchi dat Japan achterloopt op grootmachten als de VS en China: “We hopen dat de Takaichi-regering het gat kan dichten, of zelfs inhalen, met meer financiering en consistent beleid.”
Momenteel besteedt Japan jaarlijks ongeveer 100 miljard yen aan fusieonderzoek, terwijl de VS en China al richting de biljoen yen investeren. De recente wereldprimeur zou echter weleens kunnen leiden tot een hernieuwde politieke focus op binnenlandse fusie-initiatieven.
Nu al concrete stappen richten rendabele kernfusie
Wereldwijd wordt inmiddels meer dan 2,6 miljard dollar per jaar geïnvesteerd in fusieprojecten. Zo bouwt Commonwealth Fusion Systems in de VS aan een net-positieve tokamak in Virginia, terwijl Tokamak Energy in het VK inzet op compacte magneetsystemen.
Helical Fusion onderscheidt zich door zich te richten op alle drie de commerciële vereisten: stabiele vermogensproductie, positieve energiebalans, en onderhoudsvriendelijke architectuur. Daardoor is het een van de weinige bedrijven wereldwijd die al concrete stappen zet naar een rendabele fusiecentrale.
Stille revolutie
Met deze prestatie bevestigt Japan zijn positie in de wereldwijde fusierace. Waar Europa nog grotendeels inzet op megaproject ITER, tonen startups als Helical Fusion dat snellere, private ontwikkelingstrajecten haalbaar zijn, en dat zonder concessies aan veiligheid of stabiliteit.
Als Helical Fusion zijn plannen waarmaakt en de Helix KANATA in de jaren 2030 operationeel krijgt, zou dat niet alleen het energielandschap veranderen, maar ook een nieuw technologisch tijdperk inluiden.
