Gerald Schut
Vorige maand kwam het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) onder vuur te liggen van de Algemene Rekenkamer. De doelen verschuiven, termen worden niet gedefinieerd, er was sprake van ‘geld zoekt project’ en de resultaten zijn niet te evalueren, want er wordt niet geteld. ‘De snelheid waarmee het programma is gestart heeft niet bijgedragen aan de kwaliteit,’ schrijft de Rekenkamer.
In het klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 1,5 miljoen woningen ‘aardgasvrij’ zijn zodat in 2050 alle 7 miljoen woningen en 1 miljoen kantoren aardgasvrij zijn. Maar met de beschikbare middelen ‘kan de minister de gewekte verwachtingen niet waarmaken’. Ook de geambieerde 30.000 tot 50.000 aardgasvrije woningen aan het einde van deze kabinetsperiode worden niet geleverd. En hoe de gedroomde ‘vliegwielfunctie’ van het PAW zou moeten werken is onduidelijk. Tenslotte is niet duidelijk waar het geld aan besteed wordt. De kritiek is niet mals.
Vrijwel tegelijkertijd kwam het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) met ‘Op weg naar aardgasvrij wonen; De energietransitie vanuit burgerperspectief’. Het planbureau constateert dat er een vrij groot gat zit tussen de bezorgdheid om klimaatverandering (77%), het enthousiasme over energiebesparing (77%) en het stimuleren van duurzame energie (76%) onder de bevolking enerzijds en de steun voor de transitie naar aardgasvrij wonen (49 %) anderzijds.
Het SCP wijst ook op een onderzoek van I&O Research van vorig jaar waarbij de helft van de respondenten de stelling ‘Ik vind het belachelijk dat we in Nederland voorop proberen te lopen met van het gas af’ onderschreef. Ook bij een peiling van Hier Klimaatbureau was slechts 48 % voor het aardgasvrij beleid.
Nog groter dan de tegenstand tegen aardgasvrij wonen is volgens het SCP de aarzeling om de cv-ketel te vervangen. Slecht 10 % van de mensen is het oneens met de stelling ‘Ik vind het moeilijk om te bepalen wat een goed alternatief zou zijn voor mijn cv-ketel’. Dat zal aan de ene kant te maken hebben met onbekendheid met andere verwarmingsbronnen waar het Programma Aardgasvrije Wijken nu juist iets aan hoopt te veranderen. Maar het heeft ook te maken met onzekerheid over de kosten en de vraag of geld niet slimmer besteed kan worden om klimaatdoelen te halen dan door de gasaansluiting van woningen dicht te draaien.
In de podcast Bontenbal & de Boer wijst Henri Bontenbal van netbeheerder Stedin erop dat in 24 van de 27 proeftuinen voor aardgasvrije wijken vrij ordinaire warmtenetten worden aangelegd. ‘Leren we daar nou heel veel of zijn we gewoon bezig warmtenetten een onrendabele business case overeind te laten houden?’ Bontenbal pleit ervoor om ook de hybride warmtepomp een plekje in de proeftuinen te geven. Op een bierviltje. Stel: voor € 15 duizend kan je een woning 100 % aardgasvrij overzetten op een warmtenet. Of je kan voor datzelfde bedrag 4 woningen een hybride warmtepomp geven, die de helft van het gasverbruik reduceert. Dan heb je met de hybride warmtepomp twee keer zoveel opbrengst van je euro. ‘Dat soort afwegingen zitten helemaal niet in het programma,’ klaagt Bontenbal. ‘Dat is een weeffout en dat zou de Tweede Kamer moeten herstellen.’
