De Nederlandse techsector bevindt zich op een keerpunt. Hoewel investeringen in bestaande scaleups recordhoogtes bereiken, laat het aantal nieuwe startups een zorgwekkende daling zien. Het jaarlijkse State of Dutch Tech-rapport van Techleap werpt licht op deze scheve groei en de uitdagingen die het ecosysteem bedreigen.
Een van de meest verontrustende bevindingen uit het rapport is de forse afname van het aantal nieuwe startups. In 2024 wisten slechts 104 startups een investering van meer dan €100.000 op te halen, een daling van 23% ten opzichte van het jaar ervoor. Het totaal aantal vroege fase-investeringen nam bovendien met 20% af. Dit duidt op een fundamenteel probleem in de instroom van nieuwe bedrijven: Nederland heeft moeite om veelbelovende innovaties om te zetten in succesvolle ondernemingen.
Deeptech-bedrijven, die vaak voortkomen uit universitair onderzoek, hebben het extra zwaar. De overgang van wetenschappelijke doorbraken naar een commercieel levensvatbare onderneming blijkt een struikelblok, ondanks de sterke technologische basis van het land. De Nederlandse scaleup-ratio, oftewel het percentage startups dat doorgroeit naar een volwaardig scaleup-bedrijf, blijft met 21,5% achter op het Europese gemiddelde van 23% en is ver verwijderd van de 54% in de Verenigde Staten.
Recordbedragen voor scaleups, maar niet uit Nederland
Ondanks de problemen in de opstartfase, blijft de totale financiering van techbedrijven groeien. In 2024 werd er €3,1 miljard aan durfkapitaal opgehaald, een stijging van 47% ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit lijkt positief, maar er zit een addertje onder het gras: de financiering komt steeds vaker uit het buitenland. Het aandeel van Nederlandse investeerders in groeifinancieringen daalde van 61% naar slechts 15%.
Met name Europese investeerders namen het voortouw in grotere financieringsrondes van €50 tot €100 miljoen. Waar zij in 2023 slechts een kwart van deze kapitaalinjecties verzorgden, is dat in 2024 opgelopen tot twee derde. Dit betekent dat de Nederlandse techsector in toenemende mate afhankelijk wordt van externe partijen, wat op de lange termijn risico’s met zich meebrengt voor de autonomie en strategische richting van de sector.
Obstakels voor groei: regelgeving en talenttekort
Naast financieringsproblemen kampen startups met een inflexibele arbeidsmarkt en starre regelgeving. Nederland heeft een van de strengste belastingregimes voor aandelenopties in Europa, waardoor het minder aantrekkelijk is voor talent om zich bij startups aan te sluiten. In landen als Duitsland en Zweden zijn aandelenopties een gebruikelijk middel om talent aan een bedrijf te binden, terwijl Nederland hierin achterblijft. Dit maakt het moeilijker voor startups om te concurreren met gevestigde bedrijven en internationale techreuzen.
Ook bureaucratische rompslomp remt de groei. Startups en scaleups lopen tegen complexe wetgeving en lange wachttijden aan bij het verkrijgen van vergunningen en andere administratieve zaken. Techleap pleit daarom voor een ‘Scaleup Fast Lane’, een versnelde route voor snelgroeiende bedrijven om noodzakelijke goedkeuringen te verkrijgen en regelgeving te vereenvoudigen.
Fiscaal beleid en Europese samenwerking
Om de dalende instroom van startups te keren en doorgroei te stimuleren, zijn verschillende maatregelen nodig. Techleap stelt voor om de vroege fase-financiering te versterken door fiscale voordelen voor angel investors en seed-fondsen te introduceren. Het Verenigd Koninkrijk heeft met het Enterprise Investment Scheme laten zien dat dergelijke maatregelen een grote impact kunnen hebben op de investeringsstroom naar jonge bedrijven.
Daarnaast moet Nederland institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen, meer betrekken bij venture capital. Nederlandse pensioenfondsen investeren momenteel slechts een fractie van hun vermogen in startups, terwijl dit in andere landen een gangbare praktijk is. Door deze fondsen actiever te laten participeren, kan Nederland minder afhankelijk worden van buitenlandse investeerders en meer controle houden over de groei van zijn eigen startup-ecosysteem.
Tot slot wordt samenwerking op Europees niveau steeds belangrijker. Techleap pleit voor de oprichting van een pan-Europese startup-entiteit om kapitaal, talent en markttoegang beter te verdelen over de Europese Unie. Dit zou de concurrentiepositie van Nederlandse startups versterken en hun doorgroeikansen vergroten.
