Teake Zuidema
Bij de Olympische race naar medailles staat de vaardigheid van de sporter centraal, maar
die sporter wordt steeds meer geholpen door technologie.
Enerzijds door de prestaties direct te verbeteren, anderzijds door de waarneming door scheidsrechters nauwkeuriger te maken. TW maakte een – verre van compleet – overzicht van de meest opvallende innovaties in Rio de Janeiro.
Door een overeenkomst met de Amerikaanse televisiezender NBC kan de populaire foto- en videodeeldienst Snapchat aan zijn gebruikers in de VS voor het eerst de hoogtepunten van de Zomerspelen laten zien in korte clips. Een speciaal NBC Rio Discover Channel in de app combineert deze hoogtepunten met door gebruikers gegenereerde inhoud (user-generated content) van deelnemers en fans die in Rio de Janeiro aanwezig zijn.
Deelnemers aan de 800 en 1.500 m vrije slag hoeven niet langer benauwd te zijn de tel kwijt te raken. Op de bodem van het zwembad is in iedere baan een monitor gemonteerd die aangeeft hoeveel baantjes de zwemmer nog af moet leggen. De teller verspringt zodra de zwemmer in de betrokken baan het touch-pad op zijn keerpunt aantikt.
Net als bij de Spelen in Londen, levert het Italiaanse Mondo ook in Rio de atletiekbaan. Het baanmateriaal Mondotrack bestaat uit twee aan elkaar gevulkaniseerde matten van synthetisch rubber. De bovenste laag combineert een optimale grip met een minimale weerstand, omdat spikes niet in het materiaal doordringen. De onderste laag heeft een honingraatstructuur, waardoor het materiaal in alle richtingen vervormt en zo een optimale energieverdeling levert. Het Duitse Advanced Polymer Technology denkt dat het nog beter kan en stelt Rekortan G13 kandidaat voor de atletiekbaan van de spelen in 2020. De onderste laag is 9 mm dik en gemaakt van Qualipur 5052. De toplaag, die als een coating over de basis wordt gespoten, is eveneens 9 mm dik en bestaat uit polyurethaan waarin korrels synthetisch rubber zijn verwerkt.
De scores registreren in Taekwondo – minimaal één punt voor een treffer op de romp, drie of vier punten voor een trap tegen het hoofd – was altijd problematisch, maar niet langer. In Rio dragen alle deelnemers in deze traditionele Koreaanse verdedigingssport romp- en hoofdbeschermers waarin piëzo-elektrische sensoren zijn verwerkt die iedere rake trap registreren, omdat de vechters magnetische sokken dragen. De sensoren sturen de scores via een wifi-signaal naar een computer. Mocht er twijfel bestaan of een punt al dan niet terecht is toegekend, dan biedt video-replay uitkomst.
Geen technologie, maar wel nieuw: de mat is veranderd van een vierkant in een achthoek, waardoor een deelnemer zich minder gemakkelijk defensief in een hoek terug kan trekken.
Met behulp van videobeelden stelt men reeds een aantal jaren optisch vast welke afstand een voetballer tijdens een wedstrijd in totaal aflegt. Nieuwe draagbare tracking-apparaatjes van Adidas, Catapult en GPSports leveren nu veel meer en nauwkeuriger data over snelheid, versnelling, hartslag en energieverbruik. Deze technologieën benutten naast gps-trackers ook accelerometers, magnetometers, hartslagmeter en gyroscopen. Alle data samen geven de coaches een goede indruk hoeveel energie een speler verbruikt tijdens een training of een wedstrijd. Een probleem is echter dat gps in een (half)gesloten stadion niet goed werkt en een tolerantie heeft van circa 3 m. Het Amerikaanse Zebra brengt nu een systeem op de markt met rfid-sensoren in de kleding van sporters. Deze sensoren zenden vijftien keer per seconde een signaal naar een digitale ontvanger in het stadion en geven de positie van een speler aan met een nauwkeurigheid van 15 cm. Coaches, en anderen, kunnen met deze informatie ook bekijken hoe zwaar een speler wordt belast tijdens een training of een wedstrijd.
Er zijn alarmerende berichten over de kwaliteit van het water in Rio’s Baai van Guanabara, waar onder andere de zeilwedstrijden plaatsvinden. Veel rioolwater gaat ongezuiverd de baai in, die hierdoor ziekteverwekkende bacteriën en virussen bevat. Witte zeilboten komen bruin uit het water. Royal HaskoningDHV heeft in juni van dit jaar echter in Rio reeds een prestatie geleverd met de opening van de Deodoro waterzuivering. Deze installatie kan per dag 64.800 m3 water zuiveren. Dit betekent dat er in ieder geval minder vervuild water geloosd zal worden in de Baai van Guanabara. Deze waterzuiveringsinstallatie is een toepassing van de door Royal HaskoningDHV en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) ontwikkelde Nereda-technologie. Het systeem gebruikt geen chemicaliën maar aerobe bacteriën.
Slow-motion analyse van zwemmers is al lang gemeengoed, maar met behulp van automaker BMW zette het Amerikaanse zwemteam een stap naar een nog nauwkeuriger analyse van de bewegingen in het water. De zwemmers krijgen tijdens trainingen leds op hun lichaam, die worden geregistreerd met high-speed video. De door BMW ontwikkelde software zet daarna alle data om in 2d renderings van de bewegingen van alle afzonderlijke lichaamsdelen. Aan de hand van deze beelden kunnen coaches en zwemmers minieme aanpassingen uitvoeren, zoals in de standen van enkels, polsen of tenen. Kleine veranderingen kunnen een tijdwinst opleveren van honderdsten van seconden, het verschil tussen goud of helemaal niets.
Vrijwel alle atleten met een parcours bereiden zich voor met een of andere vorm van mentale visualisatie, het in gedachten afleggen van de te volgen route. De Amerikaanse triatleten gebruiken daarbij virtual reality. Het vr-programma werd gemaakt door met meerdere GoPro-camera’s, gemonteerd op een auto, het hele wielerparcours in Rio in 360 graden op te nemen. De triatleten kunnen nu een vr-headset opzetten en dan thuis op de bank het hele traject verkennen en een strategie ontwikkelen hoe verschillende delen aan te pakken. Op de hometrainer werkt dit nog niet zo goed: hoe hard de triatleet ook trapt of versnelt, het programma speelt het parcours steeds op dezelfde snelheid af.
De Duitse zeilers wonnen bij de vorige zomerspelen geen enkele medaille. Dat moet in Rio anders dankzij het door SAP Sailing ontwikkelde zeilanalyseprogramma. Na iedere trainingssessie analyseren de Duitse zeilers hun race aan de hand van alle data over positie, windrichting, snelheid en getijden. Elke beslissing en iedere manoeuvre tijdens de race, wordt geëvalueerd aan de hand van dit programma. Ga je zo krap mogelijk of zo snel mogelijk om een boei? Door gegevens van verschillende trainingssessies en wedstrijden met elkaar te vergelijken ontdekt men ook de sterke en zwakke kanten van boot en bemanning. Medewerkers van SAP en Sailing Team Germany hebben in Rio sinds 2014 met behulp van gps-trackers ook de windpatronen en getijden van Rio’s Baai van Guanabara in kaart gebracht om big data (grote datasets) te verzamelen die specifiek zijn voor het Olympische parcours. Real-time 2d- en 3d-beelden van het analyseprogramma maken door het weergeven van onder meer windrichtingen en snelheden de races ook een stuk inzichtelijker voor het publiek.
