Jeroen Heimeriks
Wetenschappers onderzoeken of de Square Kilometre Array (SKA) radiotelescoop op twee verschillende plekken gebouwd kan worden. Zuid Afrika en Australië zien beide graag dat de radiotelescoop in hun land verrijst. Het management van SKA laat nu onderzoeken of de verschillende componenten van de SKA over die landen is te verdelen.
De SKA telescoop bestaat uit drieduizend schotelantennes van vijftien meter breed, die een oppervlak van een vierkante kilometer bestrijken. SKA moet de opvolger worden van de Europese radiotelescoop LOFAR. Het Drentse EMBRACE geldt een prototype voor SKA. Astronomen willen met SKA radiosignalen van ongeveer één gigahertz meten, om onder meer inzicht te krijgen in de vroege vorming van sterrenstelsels en hoe zwaartekracht zich gedraagt in de buurt van zwarte gaten. De radio-ontvangers produceren straks zo’n enorme datastroom dat een hele nieuwe generatie supercomputers nodig is om deze te verwerken.
Het gebied in Zuid Afrika is volgens een eerdere wetenschappelijke adviescommissie iets beter geschikt dan de locatie in Australië. Na dit advies is de – daarvoor al intensieve – lobby vanuit beide landen toegenomen.
Politici uit beide landen zijn tegen splitsen van het project. John Womersley, hoofd van het SKA-bestuur, ziet een compromis wel als oplossing voor de strijd tussen beide landen. ‘Astronomen die ik respecteer geven aan dat die oplossing mogelijk is.’ Volgens Heino Falcke, radioastronoom van de Radboud Universiteit in Nijmegen, is een makkelijke oplossing om de hogere-frequentie-schotels op het ene continent te plaatsen en de lagere-frequentie-antennes op het andere. Albert Zijlstra, directeur van het Jodrell Bank Centre for Astrophysics in Manchester, denkt dat een splitsing zal leiden tot extra kosten, omdat computers en andere faciliteiten op beide locaties nodig zullen zijn. Wel zal een splitsing extra observatie-uren opleveren, omdat de delen van de telescoop zo ver uit elkaar liggen. Verder zien zowel Falcke als Zijlstra wetenschappelijk gezien weinig voordelen.
Halverwege mei komt het SKA-bestuur bijeen en worden de onderzoeksresultaten verwacht.
