Een onkraakbare chip die militaire netwerken beschermt, AI-gegevens afschermt en zelfs bestand is tegen de brute rekenkracht van kwantumcomputers: dat is het ambitieuze doel van de Nederlandse deeptech-startup Fortaegis. En met het strategische partnerschap van TNO komt dat doel nu een flinke stap dichterbij.
TNO kondigde deze week aan dat het niet alleen technologisch maar ook financieel instapt in Fortaegis. Via haar investeringsvehikel TNO Ventures verstrekt de organisatie een aanzienlijk bedrag — groter dan de eerdere financieringsronde van Fortaegis in 2023 — om de ontwikkeling van de revolutionaire chiptechnologie te versnellen.
Beveiliging begint in de chip zelf
Wat deze chip zo bijzonder maakt, is de manier waarop hij beveiliging integreert. In plaats van traditionele encryptie, waarbij digitale sleutels worden opgeslagen en beheerd via software of externe databases, haalt Fortaegis zijn beveiliging direct uit het fysieke karakter van de chip. Elke chip heeft namelijk, door minimale variaties in productie, een unieke elektrische ‘vingerafdruk’. Deze wordt ingezet als basis voor beveiliging — een techniek die bekendstaat als Physical Unclonable Functions (PUF’s).
Deze aanpak heeft enorme voordelen: er zijn geen externe sleutels meer nodig, dus ook geen opslag die gehackt kan worden. En omdat de beveiliging ‘in de chip zelf’ zit, werkt het systeem sneller, veiliger en met minder afhankelijkheid van software-updates of netwerkinfrastructuur.
Bestand tegen de dreiging van kwantumcomputers
Een ander voordeel: het systeem is intrinsiek beter bestand tegen de opkomst van kwantumcomputers. Die kunnen in theorie veel van de huidige encryptiemethoden binnen afzienbare tijd kraken, simpelweg omdat ze exponentieel meer rekenkracht hebben. Maar Fortaegis’ aanpak omzeilt dat probleem door geen gebruik te maken van klassieke sleutels of asymmetrische encryptie. Als er niets is om te kraken, valt er ook niets te breken.
De technologie van Fortaegis is aanvankelijk gericht op militaire toepassingen en kritieke infrastructuur. Denk aan veilige communicatie voor autonome voertuigen, bescherming van telecomnetwerken, drones die met elkaar moeten communiceren zonder afluistergevaar, en datacenters waar AI-modellen draaien op gevoelige datasets.
Maar de chip is ook interessant voor civiele toepassingen. Het betreft een zogenaamde dual-use technologie, wat betekent dat het zowel voor civiel als militair gebruik inzetbaar is — en daarmee onderhevig aan strikte exportregels. De eerste chips moeten in 2028 op de markt komen. De inzet: een volledig eigen Europees alternatief voor veilige hardware, onafhankelijk van buitenlandse chipreuzen.
Van prototype naar product: TNO helpt opschalen
TNO is geen onbekende voor Fortaegis. In een vroeg stadium hielp het kennisinstituut al mee met de basisarchitectuur van het beveiligingsplatform. Sindsdien is er intensief getest en gevalideerd, onder meer via simulaties en softwarematige evaluaties van de technologie.
Nu de technologie zijn potentieel bewezen heeft, wordt de samenwerking verdiept. Naast financiële steun spreekt TNO van een langdurig partnerschap, gericht op gezamenlijke R&D, Europese innovatieprojecten en toepassingen in opkomende domeinen zoals federated learning — een manier van machinaal leren waarbij gegevens niet meer centraal worden verzameld, maar lokaal blijven opgeslagen.
Fortaegis staat aan de vooravond van opschaling. Momenteel telt het bedrijf 53 werknemers, maar dat aantal moet binnen een jaar verdubbelen. De extra mankracht is nodig om de chipproductie voor te bereiden, partnerschappen te sluiten en de technologie verder te verfijnen voor uiteenlopende toepassingen.
