Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Het heeft invloed op alle aspecten van ons leven, van onze gezondheid en veiligheid tot onze economie en cultuur. Maar hoe kunnen we ons het beste aanpassen aan de veranderende omstandigheden? Wie zijn de belangrijkste spelers in dit proces? En hoe kunnen we effectiever samenwerken om de risico’s te verminderen?
Een nieuw onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Climate Change, geeft een uitgebreid overzicht van de huidige stand van zaken op het gebied van klimaatadaptatie. Het onderzoek is gebaseerd op meer dan 1400 wetenschappelijke studies en biedt een wereldwijde analyse van de betrokkenen bij klimaatadaptatie en de rol die zij spelen. Een van de coauteurs van het onderzoek is Diana Reckien, universitair hoofddocent aan de Universiteit Twente.
Deze publicatie brengt wereldwijd in kaart welke mensen en organisaties betrokken zijn bij adaptatie aan klimaatverandering en hoe ze dat zijn. Dit is belangrijk om te zorgen voor een meer gecoördineerde en gerichte reactie op de huidige en toekomstige gevolgen en risico’s van klimaatverandering.
Diana Reckien, universitair hoofddocent aan de afdeling Stedelijke en Regionale Planning en Geo-Informatie Management
Wat is klimaatadaptatie?
Klimaatadaptatie is het proces van aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte, overstromingen, hittegolven, zeespiegelstijging en bosbranden. Het doel van klimaatadaptatie is om de kwetsbaarheid te verminderen en de veerkracht te vergroten van mensen, ecosystemen en infrastructuur die door klimaatverandering worden bedreigd.
Klimaatadaptatie kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de context en de behoeften. Sommige voorbeelden zijn:
- Het verbeteren van de irrigatie en het gebruik van droogtebestendige gewassen in de landbouw
- Het bouwen van dijken en stormvloedkeringen om overstromingen te voorkomen
- Het installeren van airconditioning en groene daken om verkoeling te bieden in stedelijke gebieden
- Het ontwikkelen van vroegtijdige waarschuwingssystemen en noodplannen voor rampenbestrijding
- Het stimuleren van gedragsverandering en bewustwording bij individuen en gemeenschappen
Wie zijn betrokken bij klimaatadaptatie?
Het onderzoek identificeert verschillende soorten actoren die betrokken zijn bij klimaatadaptatie, zoals overheden, organisaties, bedrijven, individuen en huishoudens. Deze actoren kunnen verschillende rollen vervullen in het proces van klimaatadaptatie, zoals:
- Initiatiefnemers: zij die het voortouw nemen bij het ontwerpen en implementeren van adaptatiemaatregelen
- Uitvoerders: zij die verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren en beheren van adaptatiemaatregelen
- Financiers: zij die financiële middelen verstrekken of ontvangen voor adaptatiemaatregelen
- Beïnvloeders: zij die invloed uitoefenen op het beleid en de besluitvorming over adaptatiemaatregelen
- Gebruikers: zij die profiteren of nadeel ondervinden van adaptatiemaatregelen
Wat zijn de belangrijkste bevindingen?
Het onderzoek laat zien dat er wereldwijd veel ongelijkheden bestaan in de verdeling van rollen en verantwoordelijkheden voor klimaatadaptatie. Enkele belangrijke bevindingen zijn:
- Er is een gebrek aan transformatieve adaptatie, dat wil zeggen adaptatie die fundamentele veranderingen teweegbrengt in sociale systemen, infrastructuur en risicobeheer om de enorme uitdagingen van klimaatverandering aan te gaan.
- Er is een gebrek aan samenwerking tussen verschillende actoren, vooral tussen overheids- en niet-overheidsactoren. Dit belemmert de coördinatie, integratie en effectiviteit van adaptatiemaatregelen.
- Individuen en huishoudens die het meest worden getroffen door de gevolgen van klimaatverandering dragen de grootste last van de aanpassing, vooral in het zuiden van de wereld. Deze groepen worden echter nauwelijks betrokken bij het ontwerp en de implementatie van institutionele veranderingen.
- Er zijn grote verschillen tussen stedelijke en niet-stedelijke gebieden. In stedelijke gebieden spelen overheden een grotere rol bij het organiseren van adaptatie, terwijl in niet-stedelijke gebieden individuele huishoudens de belangrijkste actoren zijn en er weinig coördinatie plaatsvindt.
- De particuliere sector heeft zich tot nu toe relatief weinig beziggehouden met adaptatie en is nauwelijks betrokken bij gezamenlijke acties met andere actoren.
Wat zijn de implicaties?
Het onderzoek benadrukt de noodzaak om de kloof tussen wetenschap en praktijk te overbruggen en om meer inclusieve en participatieve benaderingen van klimaatadaptatie te bevorderen. Het onderzoek doet ook een aantal aanbevelingen voor beleidsmakers, onderzoekers en praktijkmensen, zoals:
- Het stimuleren van transformatieve adaptatie door middel van innovatieve oplossingen, experimenten en leerprocessen
- Het versterken van de samenwerking tussen verschillende actoren door middel van platforms, netwerken en partnerschappen
- Het erkennen en ondersteunen van de rol en capaciteit van individuen en huishoudens bij klimaatadaptatie, met name in kwetsbare gemeenschappen
- Het vergroten van het bewustzijn en de betrokkenheid van de particuliere sector bij klimaatadaptatie, met name in sectoren die sterk afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen
- Het integreren van klimaatadaptatie in alle beleidsdomeinen en sectoren, met bijzondere aandacht voor stedelijke planning en ontwikkeling
Het onderzoek levert een waardevolle bijdrage aan het begrijpen en verbeteren van klimaatadaptatie op wereldwijde schaal. Het biedt ook een basis voor verder onderzoek naar de dynamiek, interacties en resultaten van klimaatadaptatie in verschillende contexten.