Gerald Schut
In het Gelderse Duiven gaat de afvalenergiecentrale van AVR vanaf volgend jaar jaarlijks 60 kiloton CO2 afvangen en leveren aan glastuinders. Daarmee verdwijnt een inefficiëntie uit de keten die uit kan groeien tot het equivalent van 1 % van de totale jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot.
‘Dit is de eerste CO2-afvang van de wereld van deze omvang bij een afvalverbrandingsinstallatie’, glundert Michiel Timmerije, directeur Energie en Reststoffen bij AVR, dat een kwart van het Nederlandse huisvuil verbrandt. In Hengelo staat al een installatie (Twence) waarmee 3 kiloton CO2 per jaar kan worden afgevangen om bicarbonaat voor rookgasreiniging van te maken. Maar AVR in Duiven gaat 12 ton per uur halen. Daarmee zouden we op jaarbasis 100 kiloton CO2 kunnen afvangen, ofwel een kwart van de jaarlijkse CO2-emissies in Duiven. Maar AVR gaat vooralsnog ‘slechts’ 60 kiloton (dus twintig keer meer dan in Enschede) produceren, omdat de CO2-afvang niet het hele jaar zal draaien.
Dat zit zo: het proces waarmee de CO2 wordt vastgelegd vergt veel warmte, iets waarvan de afvalverbrandingsinstallatie nu net veel heeft. In de winter levert het warmte van 120 °C aan het stadswarmtenet van Duiven en Arnhem, maar ‘s zomers heeft AVR veel warmte ‘over’. Die wordt nu gebruikt om met stoomturbines elektriciteit op te wekken; inefficiënt door forse koelverliezen. Tegelijkertijd heeft de glastuinbouw vooral in het groeiseizoen van paprika, courgette en aubergine veel CO2 nodig om de groei van de gewassen te versnellen. ‘Daar zit onze besparing in de keten. Wij kunnen in de zomer onze warmte veel hoogwaardiger aanbieden als we er geen stroom van maken, maar kassen in staat stellen hun gasverbruik terug te schroeven’, zegt Michiel Timmerije. Het gasverbruik voor de vermijdbare zomerstook werd in 2010 geschat op 2,65 miljard m3, ofwel ruim 5 % van het totale Nederlandse gasverbruik in Nederland. Minister Wiebes heeft de glastuinbouw al laten weten dat die van het gas af moet. De glastuinbouw is in totaal goed voor 10 % van het totale Nederlandse gasverbruik, waarmee de sector via warmtekrachtkoppeling ook weer goed is voor 10 % van de totale stroomlevering.
Om het koolstofdioxide af te vangen, leidt AVR volgens een bestaand procedé afvalverbrandingsgassen met een CO2-gehalte van 10 % door een kolom mono-ethanolamine, waar het wordt gebonden aan de amines. Vervolgens is er lagetemperatuur-warmte nodig om de CO2 weer los te weken van de amines, zoveel zelfs dat 20 à 30 % van de afgevangen CO2 weer uitgestoten zou worden als dit proces fossiel aangestuurd zou worden. Tenslotte wordt de bijna pure (99,9%) CO2 gekoeld tot -30 °C, waardoor het gas vloeibaar wordt. De vloeistof wordt met tankwagens van het Franse bedrijf Air Liquide aan naburige glastuinders geleverd.
In 2030 heeft de glastuinbouw 2.000 kiloton CO2 (1 % van de volledige Nederlandse CO2-uitstoot van vandaag) nodig, wanneer die voor een groot deel is overgeschakeld op geothermie als warmtebron, heeft koepelorganisatie LTO Glaskracht becijferd. Wageningen UR noemt de externe CO2-voorziening de achilleshiel van de verduurzaming van de kassenlandbouw. Nu wordt jaarlijks al via de OCAP-pijplijn van Shell in Pernis en bio-ethanolfabriek Alco 500 kiloton CO2 naar 600 tuinders in het Westland gestuurd.
AVR hoopt wanneer het ook bij de afvalenergiecentrale Rozenburg CO2 gaat afvangen, 800 kiloton CO2 extra te kunnen leveren. Een beletsel is nog de hoge prijs. TNO schat de kosten voor CO2-afvang bij afvalverbranders op € 43 per ton.
Timmerije wijst erop dat tweederde van de CO2 die voortkomt uit de verbranding van het restafval, van biogene oorsprong is. ‘Dat is meer dan je misschien zou denken, maar als we er dus in slagen om minimaal een derde van onze C02-uitstoot af te vangen, zijn we in feite CO2-neutraal.’
In Noorwegen heeft de regering een besluit uitgesteld over een eventuele subsidiëring om jaarlijks 300 kiloton CO2 van de gemeentelijke Fortum-afvalverbrander af te vangen. Die CO2 zou niet verkocht worden, maar opgeslagen. Daarom is het financieel minder aantrekkelijk.
In Europa staan 450 afvalverbrandingsinstallaties waarmee energie wordt opgewekt. Volgens de EIA is opvang en opslag van CO2 onvermijdelijk om de klimaatdoelstellingen van Parijs te kunnen halen. Wereldwijd zijn er nu zeventien grootschalige installaties voor CO2-afvang operationeel, waarvan de meeste in de VS. In Europa staan er alleen twee in Noorwegen.
