Voormalig Philips-topman Gerard Kleisterlee heeft donderdag tijdens een bijeenkomst van het Academisch Genootschap in Eindhoven felle kritiek geuit op het Nederlandse en Europese technologieklimaat, zo meldt het Eindhovens Dagblad. Volgens hem staat het innovatieve imago van Brainport op wankele benen. “De High Tech-maakindustrie wordt overeind gehouden door ASML en door ASML alleen”, aldus Kleisterlee.
Hij waarschuwde dat de regio een gevaarlijk eenzijdige economische structuur heeft ontwikkeld, waarbij alles draait om één bedrijf en zijn toeleveranciers. Wanneer ASML om wat voor reden dan ook in de problemen zou komen, dreigt een scenario zoals dat van Philips eind vorige eeuw, toen het concern zich terugtrok uit Eindhoven en duizenden banen verdwenen. “We moeten meer diversiteit hebben om niet opnieuw afhankelijk te zijn van de levensloop van één bedrijf.”
Krimp buiten ASML
Kleisterlee wees erop dat buiten ASML en zijn directe ecosysteem de technologische bedrijvigheid in de regio al jaren afneemt. Ondanks een florerend imago en sterke marketing is er volgens hem weinig bewijs dat de bredere sector bloeit. Hij betwijfelt of de indruk van een innovatieve topregio wel strookt met de werkelijkheid.
Dat Eindhoven wereldwijd bekendstaat om het hoge aantal patentaanvragen per hoofd van de bevolking, noemt hij misleidend. Veel van deze patenten worden in Eindhoven geregistreerd door ASML en Philips, ook als het onderzoek ergens anders is uitgevoerd. Volgens Kleisterlee ‘pronkt de regio met andermans veren’.
Onderwijs, start-ups en gebrekkig beleid
Een ander kritiekpunt betreft het tekort aan technici en technologen. Hoewel de samenwerking tussen bedrijven en de TU/e over het algemeen goed verloopt, worden er volgens Kleisterlee simpelweg te weinig mensen opgeleid om de regionale groei te ondersteunen. Bovendien worden internationale studenten, die hard nodig zijn, tegengewerkt door restrictief beleid.
Start-ups op plekken als de High Tech Campus lukt het nauwelijks om door te groeien. Er is weinig sprake van scale-ups die internationaal doorbreken. Dat maakt de regio kwetsbaar, stelt Kleisterlee.
Ook uit hij zich scherp over het overheidsbeleid, dat volgens hem al jaren te kort schiet. “We zijn in slaap gesust door visieloos en machteloos opereren door opeenvolgende regeringen en niets wijst erop dat dat ten goede zal keren.” Diezelfde kritiek reikt tot op Europees niveau. De Europese Unie speelt volgens hem amper een rol in het versterken van de technologische industrie.
Kritiek gedeeld door TU/e en ASML
Rector Silvia Lenaerts van de Technische Universiteit Eindhoven onderschrijft veel van de kritiek. In een eerste reactie zegt ze: “Ik zie inderdaad een beetje veel zelfgenoegzaamheid. Er is geen onderzoeksbeleid, we willen een beetje van alles doen en er wordt veel naar de overheid gekeken.”
Ook ASML-topman Roger Dassen is het met Kleisterlee eens. “Als je kijkt naar wat er in de regio buiten ASML en onze partners gebeurt, is het niet top. Ook Nederland is niet top.” Dassen ziet vooral een gebrek aan Europese regie. Hij pleit voor een duidelijke focus op vijf of zes strategische sectoren, waarbij de EU gericht moet investeren in innovatie.
Daarnaast wijst hij op een structureel tekort aan investeringskapitaal voor start-ups. “Er is simpelweg geen poen in Europa voor succesvolle start-ups”, aldus Dassen. Volgens hem wijken veel succesvolle ondernemers na hun eerste miljoenenwinst uit naar Silicon Valley, bij gebrek aan Europese groeikansen.
Risico op herhaling van het verleden
De waarschuwingen van Kleisterlee en bijval van andere prominenten benadrukken de noodzaak om het ecosysteem van Brainport breder en robuuster te maken. Zonder gerichte investeringen in talent, diversiteit in bedrijvigheid en een daadkrachtig Europees industriebeleid, blijft de regio te afhankelijk van één succesverhaal – hoe indrukwekkend dat verhaal ook is.
