Govert Schilling
- Nederlands filterwiel
- Drie jaar onderzoek
Na een vertraging van enkele dagen is op 17 februari alsnog de Japanse röntgenkunstmaan Astro-H gelanceerd. Vanuit een 575 km hoge baan om de aarde, met een omlooptijd van 96 minuten, gaat Astro-H onderzoek doen aan de meest energierijke verschijnselen en structuren in het heelal, zoals supernova-explosies, zwarte gaten en extreem heet gas in clusters van sterrenstelsels.
Astro-H is de zesde Japanse röntgenkunstmaan. De 2.400 kg zware satelliet is met een H-IIA raket gelanceerd vanaf het Tanegashima Space Center. Eenmaal in een baan om de aarde schuift de kunstmaan zijn röntgentelescoop uit, waardoor die een totale lengte van 14 m krijgt.
Astro-H heeft vier instrumenten aan boord, waaronder een Soft Gamma-ray Detector, die kosmische gammastraling met energieën tussen 60 en 600 keV detecteert, en een Hard X-ray Imager, die röntgenfoto’s maakt in het energiegebied tussen 5 en 80 keV.
Daarnaast zijn er twee instrumenten voor het waarnemen van zachte röntgenstraling (ca. 0,3 tot 12 keV): de Soft X-ray Imager en de Soft X-ray Spectrometer (SXS). Dat laatste instrument is ontwikkeld in nauwe samenwerking met NASA’s Goddard Space Flight Center.
Het SRON (Netherlands Institute for Space Research) bouwde voor het SXS-instrument samen met de Universiteit van Genève een 38 cm groot filterwiel met vier filters. Een 25 µm dik berylliumfilter laat bijvoorbeeld slechts bepaalde röntgengolflengten door, zegt Jan-Willem den Herder van SRON. De filters brengen desgewenst ook de intensiteit van de opgevangen röntgenstraling omlaag. SRON ontwikkelde ook een röntgencalibratiebron waarmee wetenschappers de spectra zorgvuldig kunnen vergelijken met bekende spectraallijnen.
Astro-H heeft een geplande operationele levensduur van minstens drie jaar.
Het Nederlandse filterwiel voor Astro-H
