Rijkert Knoppers
Het zijn niet direct namen die je met bakstenen associeert: truffel, noga, paddenstoel, aubergine, linzen en salami. Dit is de naam van enkele van de 39 typen bakstenen die op de website van StoneCycling staan afgebeeld. Gemeenschappelijk kenmerk is dat al deze stenen van afvalstoffen zijn gemaakt.
‘De benamingen zijn voor de aardigheid zo gekozen’, vertelt Ward Massa, die samen met Tom van Soest (foto) in 2012 het in Amsterdam en Venlo gevestigde bedrijf oprichtte. ‘Toch is er wel een verband. Als je bijvoorbeeld een aubergine neemt, kan je hem opeten of weggooien. In het laatste geval kan je hem oprapen en de vrucht als grondstof gebruiken. Op deze manier maken wij min of meer onze bakstenen.’
Het idee voor deze aanpak komt voort uit het afstudeerproject van Van Soest, die aan de Design Academy in Eindhoven onderzocht wat er met bouwafval gebeurde. ‘Nederland is wereldwijd koploper op het gebied van het hergebruik van bouwmaterialen, maar het gaat om downcycling’, aldus Massa. ‘Dat betekent dat na afbraak van bijvoorbeeld een gebouw het afvalmateriaal als vulling in wegen terechtkomt. Als die weg ooit buiten dienst raakt, is het oude afvalmateriaal nooit meer opnieuw te gebruiken.’
De betreffende afstudeerscriptie over een mogelijk andere manier van hergebruik van bouwafval kreeg niet meer dan een zes, vertelt Massa. ‘Maar later, tijdens een presentatie bij de Dutch Design Week, toonde verschillende architecten belangstelling voor de gepresenteerde aanpak. Samen hebben we toen bedacht dat we voor het recyclingproces een goed product moesten uitkiezen’, vertelt Massa, die overigens geen technische achtergrond heeft maar politicologie geeft gestudeerd. ‘Zo kwamen we op de baksteen, als hoeksteen van de bouwindustrie.’ De grote uitdaging was vervolgens om de juiste afvalstromen te selecteren voor een optimale kwaliteit van de nieuwe bakstenen. In eerste instantie was het uitgangspunt dat de bakstenen zoveel mogelijk op bestaande rode of gele bakstenen moesten lijken, maar later viel de keuze bewust op het maken van bakstenen met een afwijkend uiterlijk.
Zijn de bakstenen van StoneCycling zelf ook te recyclen? ‘Hergebruik is mogelijk door de stenen te verpulveren, eigenlijk op dezelfde manier waarop ze ooit gemaakt zijn’, verduidelijkt Massa. ‘We onderzoeken nu echter ook een droogstapelsysteem, waarbij je stenen niet meer metselt, maar ze op een andere manier bevestigd. Dat moet dan zo gebeuren dat je de stenen op een gegeven moment stuk voor stuk uit een bestaande muur kunt halen om ze te vervangen.’
Inmiddels zijn de StoneCycling-stenen al in diverse bouwprojecten gebruikt, onder meer in Rotterdam, waar een woonhuis geheel gebouwd is met behulp van 15.000 kg karamel-stenen.
