België krijgt testreactor voor kernenergie via deeltjesversneller

Herman Damveld

België en Frankrijk onderzoeken in de Belgische gemeente Mol een nieuw type kernenergie, waarbij een kruising tussen een kernreactor en een deeltjesversneller moet zorgen voor de elektriciteitsproductie.

Bovendien is deze installatie bedoeld om het kernafval van bestaande reactoren om te zetten in relatief minder schadelijke of minder lang­levende producten. Het onderzoek duurt tot 2023 en kost 960 miljoen euro, waarvan de EU zestig procent betaalt en België veertig procent.

Het is wereldwijd het eerste demonstratieproject van een nieuwe klasse nucleaire systemen die worden aangedreven door een deeltjesversneller, zogenaamde Accelerator Driven Systems (ADS). In tegenstelling tot conventionele reactoren, heeft een ADS een subkritische kern. In een dergelijke subkritische reactor is er niet genoeg splijtbaar materiaal om de kettingreactie te onderhouden. Om te beletten dat de reactor stopt, moet hij doorlopend gevoed worden met protonen die zijn aangemaakt via een deeltjesversneller. Als de deeltjesversneller ermee ophoudt, stopt de kettingreactie binnen een fractie van een seconde en valt de reactor stil, zodat de kans op ongevallen met gevolgen voor de omgeving volgens de exploitanten minimaal is.

Het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK), de gemeente Mol en het Franse Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) hebben nu als eerste stap de GUINEVERE-installatie gerealiseerd (Generator of Uninterrupted Intense NEutrons at the lead VEnus REactor). Hierbij is de al bestaande VENUS-onderzoeksreactor gekoppeld aan een versneller, die deze maand bij het CNRS in Grenoble is afgebouwd.

Met de GUINEVERE-installatie willen de exploitanten ervaring opdoen met ADS. De ervaringen zullen hun neerslag vinden in een grotere installatie die in 2023 in bedrijf moet komen. Het gaat daarbij om de MYRRHA (Multipurpose hYbrid Research Reactor for High-tech Applications), een subkritische reactor met een vermogen van ongeveer 50 MW. SCK en CNRS willen met deze installatie ook studeren op het beschieten van radioactieve stoffen met een lange halfwaardetijd, zodat ze omgezet worden in radioactieve stoffen die sneller vervallen.

Het hele plan is een vervolg op het ADS-concept van de beroemde deeltjesfysicus Carlo Rubbia, in de jaren negentig een topman van het CERN in Genève. In 1997 zou in het Spaanse Zaragoza al een ADS-reactor gebouwd worden, maar dat is niet door­gegaan.