Dorine Schenk
Vorig jaar zocht een man uit Renkum (Gelderland) contact met onderzoekers van de Universiteit Twente (UT). Zijn energiemeter gaf aan dat hij terugleverde aan het net, terwijl hij geen zonnepanelen of andere energie opwekkende systemen heeft.
Als je een slimme energiemeter in huis hebt, kun je als consument je energieverbruik bijhouden met bijvoorbeeld het SlimmemeterPortal.nl. Steeds meer mensen maken hier gebruik van en enkele hebben contact opgenomen met de UT vanwege onverwachte energiemetingen.
Het vreemde gedrag van de energiemeter in Renkum begon toen de consument een op afstand bestuurbare schakelaar installeerde om zijn televisie uit te kunnen zetten om sluimergebruik in stand-by modus te voorkomen. Na installatie zag hij zijn energieverbruik omlaag schieten als het televisietoestel aan stond, vertelt Tom Hartman van de UT. ‘Zijn gemiddelde dagelijkse verbruik ging van 11 kWh naar 8 kWh of zelfs 4 kWh. Er werd zelfs negatief verbruik, dus teruglevering, waargenomen.’
De oorzaak bleek de dimfunctie van de schakelaar. Die gooide, ondanks dat het enkel als aan/uit-schakelaar gebruikt werd, roet in het eten. De combinatie van dimmer en televisie resulteert in hoge stroompieken die interfereren met de energiemeter, die daardoor fouten maakt.
Hartman nam de schakelaar en het televisietoestel voor nader onderzoek mee naar het Smart Meter Lab van de Power Electronics and Electromagnetic Compatibility (PE) groep van de UT. Daar herhaalden ze de metingen met 24 verschillende energiemeters, die representatief zijn voor meters in Europa – en een nieuw exemplaar van de dimmer, ter controle. De uitkomst werd vergeleken met een controlemeter.
Zowel bij de meter die vergelijkbaar is met de Renkumse, als enkele andere meters traden meetfouten op. Er werden zowel te hoge als te lage waarden voor het energieverbruik gemeten. Een dimmer garandeert dus geen (onterecht) lagere energierekening.
Dit is niet de eerste keer dat Hartman en zijn collega’s zien dat energiemeters van consumenten verkeerd verbruik weergeven. ‘In 2018 zagen we een waterpomp met een dimmer om hem in verschillende standen te zetten. Die gaf twintig keer meer verbruik aan dan correct was.’ Het was ook bekend dat meters wat minder verbruik konden aangeven, maar dat dit zelfs kon resulteren in teruglevering was een verrassing.
‘Deze verkeerde metingen zijn te voorkomen met een simpel laagdoorlaatfilter’, vertelt Hartman. ‘De stroompieken bevatten hoge frequentie componenten die eigenlijk niets toevoegen aan het actuele vermogen, mits de netspanning zuiver is, maar die wel voor de meetfouten lijken te zorgen. Als je ze er met een filter uithaalt, dan gaat de meting beter.’ Hoewel dit filter goedkoop is, zal het wel veel kosten om de meters die al bij veel huishoudens hangen, te laten vervangen.
De energiemeters waarbij deze meetproblemen voorkomen, voldoen aan de standaarden. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat deze standaarden misschien aan verbetering toe zijn. De laatste jaren, door de toename in het gebruik van vermogenselektronica, zijn er meer schakelende en niet-lineaire apparaten die zorgen voor drastische stroomveranderingen. Dat resulteert in meer pieken en pulsen waardoor het veel chaotischer is voor de meters en voor het net. Slimme meters moeten daar mee om kunnen gaan.
Hartman benadrukt dat de meetfout niet ontstaat doordat het een ‘slimme’ meter is. ‘Het probleem komt voor bij statische meters, die de stroom digitaal meten. Een slimme meter is een statische energiemeter die uitgebreid is met een communicatielink. Het is niet het slimme gedeelte dat de mist in gaat.’
De statische meters zijn de opvolgers van de ferrarismeter, die werkt met een mechanische draaischijf die roteert als er stroom gebruikt wordt. ‘Bij ferrarismeters treedt het probleem met de interfererende stroompieken niet op, maar die hebben weer andere problemen’, zegt Hartman. ‘We krijgen ook klachten binnen van mensen bij wie het de rekening plots hoger is nadat de oude ferrarismeter is vervangen door een nieuwe, slimme meter. Meestal blijkt dat de slimme meter het verbruik correct meet en de ferrarismeter minder weergaf omdat de schijf stroever was gaan draaien na jarenlang gebruik. Voor de consument is het dan vervelend dat de prijs omhoog gaat, maar het zorgt er wel voor dat ze het juiste bedrag gaan betalen.’
Het onderzoek is onderdeel van het MeterEMI project (EMI = elektromagnetische interferentie), een Europese samenwerking van universiteiten en metrologie-instituten.