Mischa Brendel
Henk van de Hulst: bij astronomen – maar ook bij vele anderen – is de naam een fenomeen. Hij staat, samen met anderen, aan de wieg van het in kaart brengen van de neutrale waterstof in het Melkwegstelsel en legde daarmee voor het eerst de spiraalvormige structuur van de Melkweg vast.
Hij is een van de grondleggers van de Nederlandse radioastronomie en was nauw betrokken bij de oprichting van de European Space Research Organisation, de voorloper van ESA. Ook is de komst van ESTEC in Noordwijk mede aan hem te danken. Hij kreeg tal van onderscheidingen – nationaal en internationaal – en er werd een planetoïde naar hem vernoemd (en ook een naar zijn vrouw Wil).
Over iemand met zo’n bewogen en productief leven een gedegen biografie schrijven, is een titanenwerk. Maar Dirk van Delft is hier glansrijk in geslaagd. Zijn Reiziger in het wereldruim is een eerbetoon aan een van de grootste astronomen die Nederland – wellicht de wereld – heeft voortgebracht. Niet door Van de Hulst op een voetstuk te plaatsen, maar vooral door tot in detail te beschrijven hoe zijn leven verliep. En om het leven van Van de Hulst goed te kunnen beschrijven, móet je ook schrijven over de ontwikkelingen op het gebied van de astronomie ten tijde van het leven van Van de Hulst. Ja, Van de Hulst staat centraal, maar meer dan bij veel andere biografieën duikt de auteur ook in op het leven van leermeesters, vrienden, collega’s en pupillen. Het is niet alleen een biografie over Van de Hulst, maar ook over de Nederlandse astronomie.
Dit maakt dat het boek soms een beetje lijkt af te dwalen, maar Van Delft doet deze uitstapjes niet zonder doel: slim komt het verhaal weer terug bij het doen en laten van Van de Hulst.
Leuk ook zijn de vele citaten in het boek – het doorspitten van alle citaten zal voor Van Delft monnikenwerk zijn geweest – die een prachtig beeld schetsen van hoe Van de Hulst in de omgang met anderen was. Met name de brieven aan zijn vrouw zijn interessant; ze schetsen prachtig de toon van de tijd – en de toon van Van de Hulst.
Hoewel grotendeels chronologisch, is het boek in eerste instantie opgedeeld in hoofdstukken over specifieke onderwerpen: de Tweede Wereldoorlog, de Oortwolk, geloof en natuurwetenschap (Van de Hulst had een christelijke opvoeding genoten), et cetera. Ook indrukwekkend zijn de bijlagen achterin het boek. Een kleine greep: een tijdlijn met de belangrijkste gebeurtenissen, een stamboom en een lijst met promovendi.
Reiziger in het wereldruim is vooral geschikt voor lezers die zelf ook kaas hebben gegeten van de exacte wetenschappen. Toch maken de compleetheid en uitgebreidheid van dit boek het ook een aanrader voor eenieder die zich interesseert voor het leven van Van de Hulst. Het is niet alsof je zijn leven zelf leeft, maar het komt wel in de buurt.
