Indra Waardenburg
‘Teleoperatie is de nieuwe industriële revolutie’, roept prof. dr. Kees van Hee, hoogleraar architectuur van informatiesystemen aan de TU/e, tijdens het symposium ‘Zorg op Afstand met Robots’, dat 21 mei in de Zwarte Doos op de TU/e-campus plaatsvond.
Als voorbeeld noemt hij het op afstand besturen van fabrieken door werknemers uit landen met goedkope arbeidskrachten, zonder dat de fabriek daarheen hoeft te verhuizen. Op dit symposium draait het echter om de afsluiting van het project met de Teleoperated Service Robot Rose, een op afstand bestuurbare robot die in de toekomst taken van thuiszorgpersoneel moet gaan overnemen. Dit vanwege de toenemende vergrijzing in Nederland.
‘Momenteel zijn er in Nederland 2,5 miljoen vijfenzestig plussers en naar verwachting groeit het aantal naar 3,3 miljoen in 2020. Voor zoveel ouderen is geen plaats in verpleeghuizen, verzorgingstehuizen of bejaardentehuizen, dus blijft deze groep langer thuis wonen’, vertelt drs. Joep de Groot van CbusineZ, een onderdeel van zorgverzekeraar CZ. Over acht jaar zijn er 480.000 mensen in de zorg nodig. Een gat op de arbeidsmarkt zou je denken. Maar helaas, de bezuinigingen van de overheid maken het onmogelijk om ouderen van voldoende zorg te voorzien. De Groot geeft aan dat CZ als zorgverzekeraar daarom zal investeren in het realiseren van een (op den duur) goedkopere oplossing; de thuiszorgrobot Rose.
Eind 2009 startte Van Hee in samenwerking met tien partners, waaronder de TU/e, zorginstelling ZuidZorg en het innovatiebedrijf InRoads, met het Rose-project. ‘We zijn begonnen met een onderstel van een elektrische rolstoel, waarop we twee armen gemonteerd hadden. Inmiddels hebben we ons derde prototype, die in staat is om simpele taken uit te voeren, wanneer deze door de zorgverlener wordt aangestuurd’, vertelt Van Hee. Het derde prototype heeft vier wielen die afzonderlijk van elkaar kunnen draaien, waardoor de robot elke rijbeweging kan maken. Met behulp van een laser range finder scant de robot zijn omgeving zodat hij nergens tegenaan rijdt. Daarnaast heeft hij twee armen met elk zeven vrijheidsgraden en een liftmechanisme om ook moeilijk bereikbare objecten te grijpen. Van Hee: ‘De robot zal in eerste instantie vanuit een centrale door een zorgverlener aangestuurd worden, maar op den duur moet het ook mogelijk worden dat de zorgbehoevende Rose zelf aanstuurt. Doordat zorgverleners zo’n vijftien robots tegelijk aansturen en niet bij de mensen thuis hoeven te komen, scheelt dit enorm in personeelskosten.’
Tijdens het evenement demonstreerden ook twee andere (zorg)robots hun kunsten: de Amigo van de TU/e en de robot Mobiserv van stichting Smart Homes. Amigo is opgebouwd uit verschillende bestaande onderdelen. Het onderstel is afkomstig van TU/e’s voetbalrobot Turtle en de robotarmen zijn van Philips. Daarnaast voorzien standaardbatterijen uit een boormachine Amigo van energie. Met Amigo wil de TU/e geen robot op de markt brengen, maar werken zij aan de standaardisatie van robots zodat iedereen in de toekomst een robot kan aanschaffen. Mobiserv van Smart Homes is een thuiszorgrobot die zich richt op het gebied van gezondheid en voeding. In combinatie met domotica (huishoudelijke elektronica) kan de robot het leven van thuiswonende ouderen makkelijker en meer plezierig maken.
De belangrijkste vraag die tijdens het symposium opkomt is: Hebben ouderen wel behoefte aan een robot in huis? Zoals Niek de Jong, oud-directeur Zorgverzekeraars Nederland, in 2009 in zijn blog al schreef: ‘Uiteindelijk zal het zo zijn en blijven dat op cruciale momenten een warme hand van een persoon meer kan doen dan een geprogrammeerde grijparm.’ Echter, bij het testen van het derde prototype in een flatje in Waalderen, gaven cliënten van zorginstelling ZuidZorg aan dat zij de invoering van de thuiszorgrobot wel zagen zitten, mits de robot zijn werk goed doet. Van Hee: ‘Zolang de service robots er nog niet zijn, blijven zij het onderwerp van ethische discussies. Als er nog geen fietsen waren, hadden we het nu ook nog steeds over de gevaren.’
Met het einde van het Rose-project in zicht, richt Van Hee zich op de doorstart van Rose bv. In samenwerking met twee zorginstellingen, zorgverzekeraar CZ, twee thuiszorgorganisaties en de tot nu toe betrokken partijen hoopt hij te kunnen beschikken over ruim vier miljoen euro voor de verdere ontwikkeling van de thuiszorgrobot.
