Boris van Zonneveld
Op 3 september om 3:51 uur ’s nachts werd vanaf lanceerplatform Kourou in Frans-Guyana een Arianespace Vega-raket omhoog geschoten met een bijzondere lading: de eerste aardobservatiesatelliet met kunstmatige intelligentie. Het gaat om de miniruimtecamera HyperScout-2, die is ontwikkeld en gebouwd onder leiding van het Nederlandse bedrijf cosine. De lancering had nog heel wat voeten in de aarde.
‘Eigenlijk stond die al gepland voor maart, maar toen kwamen er problemen door corona. In juni stond hij klaar op het platform, maar toen was er teveel wind,’ vertelt cosine-directeur en hoogleraar natuurkunde Marco Beijersbergen. ‘Ze hebben een week lang geprobeerd om te lanceren, dat lukte niet, en vorige week werd hij weer tevoorschijn gehaald. Het zou 17 september worden, toen opeens 2 september, en toen hoorde ik op 3 september ‘s ochtends dat hij die nacht opeens was gelanceerd.’
HyperScout-2 zit op een nanosatelliet die niet groter is dan een schoenendoos. ‘De signalen van de satelliet zijn al ontvangen, dat is gelukt. Waarschijnlijk hebben we binnen een maand de eerste beelden, geselecteerd door kunstmatige intelligentie.’ De AI detecteert wolken, waardoor de satelliet alleen beelden naar aarde stuurt van onbewolkte oppervlakten. ‘Dat is bijzonder,’ zegt Beijersbergen. ‘Dit is voor zover wij weten de eerste satelliet met kunstmatige intelligentie aan boord. Er is wel eerder machine learning in de ruimte gebruikt, zoals een sprekende robot en een radiosysteem aan boord van het ISS, maar niet op een aardobservatiesatelliet.’
De beelden van HyperScout-2 worden gebruikt voor diverse toepassingen. ‘We gaan bijvoorbeeld verdroging van gewassen en brandgevaar constateren. Dan kijken we met name naar grote gebieden waar dit op grote schaal een acuut probleem is, zoals in Zuid-Europa, Azië en de Verenigde Staten. Een kleinere toepassing is algengroei in water, waarmee we in Nederland bijvoorbeeld een algenprobleem kunnen opsporen in meren en plassen. Ook is deze methodiek goed bruikbaar in Canada en Afrika, waar er grote wateroppervlakten zijn.’
