Na maanden onzekerheid heeft de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de periode tussen 15 juni en 31 juli 2024 als lanceerdatum voor de eerste lancering van de zware Ariane 6-raket. De ontwikkeling van deze zware draagraket heeft vertraging opgelopen, waardoor ESA geen eigen vervoer naar de ruimte meer had, maar nu lijkt dan de eindstreep in zicht. ’Samen zijn we uit de lanceercrisis gekomen’, zei ESA-Directeur Generaal Joseph Aschbacher.
Op 23 november voerde ESA een test uit waarbij de Vulcain 2.1-raketmotor van de hoofdtrap van de Ariane 6-raket 426 seconden lang vuurde. De motor was gemonteerd onder een testmodel van de raket op het lanceerplatform in het Europese ruimtevaartcentrum Kourou in Frans Guyane.
‘Het was meteen na de test vrij duidelijk dat dit heel goed ging’, zei Joseph Aschbacher, de Oostenrijkse Directeur-Generaal van de ESA tijdens een persconferentie op 29 november. Een eerdere test van Vinci-motor van de tweede rakettrap op 1 september ging ook goed. Een laatste raketmotortest staat gepland voor 7 december.
De Ariane 6 is de opvolger van de Ariane 5, de zeer succesvolle raket die sinds zijn debuut in 1996 117 lanceringen uitvoerde. De Ariane 5 beheerste een fors deel van de internationale lanceermarkt vóór de komst van SpaceX. Ariane 6 moest een efficiëntere en goedkopere raket worden, door gebruik van efficiëntere productietechnieken en door vaker te lanceren. Toch werd er niet gekozen voor het hergebruiken van delen van de raket, zoals SpaceX wel doet met de eerste trap van zijn Falcon 9-raket. Toen ESA en ontwikkelaars in 2012 het besluit voor de ontwikkeling van Ariane 6 namen, werd herbruikbare rakettrappen nog niet serieus genomen.
De raket had in 2020 zijn eerste vlucht al moeten maken maar liep, zoals wel vaker bij raket-ontwikkeltrajecten, tegen technische en organisatorische problemen aan. Aschbacher, die sinds zijn aantreden hamert op Europese autonomie in de ruimte, had het over een Europese ‘lanceercrisis’ omdat ook een versie van de kleinere Vega-raket aan de grond stond wegens technische problemen.
In maart 2022 werd bovendien de intensieve samenwerking met Rusland op ruimtevaartgebied hals over kop afgezegd na de Oekraïne-invasie. De Russische Sojoez-raket was daardoor niet meer beschikbaar (behalve voor bemenste lanceringen naar het ISS).
Zo hing de Europese toegang tot de ruimte helemaal af van Amerikaanse leveranciers als SpaceX, in tijden dat het strategisch en militair belang van de ruimtevaart nog eens extra duidelijk werd.
Maar de problemen gingen al verder terug. Aschbacher: ‘toen ik in 2021 begon als Directeur-Generaal heb ik meteen om een assessment gevraagd van de ontwikkeling van Ariane 6, en werd het glashelder dat het ontwikkelingsschema en de technische problemen er slecht aan toe waren.’ Na technische problemen met de raketmotortesten in juli dit jaar wilde ESA helemaal geen datum meer geven voor de eerste lancering, en werd duidelijk dat 2023 niet meer gehaald zou worden.
Aanvankelijk stonden er maar 15 lanceringen gepland, maar tijdens een bijeenkomst op 7 november in Sevilla besloten de ESA-lidstaten 340 miljoen euro per jaar te investeren, waarmee het aantal geplande Ariane 6-raketten daarmee op een 42 komt. ‘Het is gelukt om de toekomst te stabiliseren van toegang tot de ruimte voor Europa’, zei Aschbacher, ‘zodat we dit decennium en het begin van het volgende decennium een lanceerder beschikbaar hebben.’
De raket wordt gebouwd door ArianeGroup in Frankrijk, met vele Europese subcontractors. Airbus Defence en Space Netherlands, het voormalige Dutch Space in Oegstgeest bouwt de motorframes, de frames onderaan de eerste en tweede trap waarin de raketmotor opgehangen wordt.
De raket zal in februari in Frans-Guyana arriveren, aan boord van het futuristische vrachtschip-met-zeilen Canopée, gebouwd door scheepswerf Neptune Marine in Hardinxveld-Giessendam. Na verdere tests zal hij tussen 15 juni en 31 juli gelanceerd worden vanaf het ruimtecentrum Kourou.
Op de eerste vlucht worden een paar kleine satellieten gelanceerd. De tweede vlucht, mogelijk ook nog in 2024, lanceert een Franse militaire satelliet naar een baan om de aarde.
De raket bestaat uit een centrale of boostertrap, draaiend op vloeibaar waterstof en vloeibaar zuurstof, met hulp van een Vulcain 2.1-raketmotor, een doorontwikkeling van de Vulcain 2 van de Ariane 5. Daarnaast zitten twee tot vier vaste-brandstofboosters voor steun tijdens het begin van de vlucht. De tweede trap moet tot 21.650 kg afleveren in een baan om de aarde (of minder vracht nog verder).
Op den duur wil ESA ook lanceringen uitbesteden aan private bedrijven, die via een Launcher Challenge lanceercontracten kunnen binnenhalen. In de VS hebben dit soort contracten, waarbij bedrijven specifieke diensten te leveren met technologieën van hun eigen keuze, de commerciële ruimtevaartindustrie sterk gestimuleerd, met SpaceX als lichtend voorbeeld.
