Energieparaplu voor ontwikkelingslanden

Mark van Baal

SolSource, een goedkope zonnecollector en elektriciteitsgenerator ineen, won vorige week GreenChallenge, een stimuleringsprijs voor duurzame innovatie van 500.000 euro van de Postcode Loterij.

Op het eerste gezicht lijkt de SolSource niet speciaal een innovatie, maar één van de vele apparaten die zonlicht opvangen en concentreren. De grote paraplu van bamboestokken en reflecterend doek staat omgekeerd met zijn steel in de richting van de zon. Op de plek waar normaal gesproken het handvat zit, staat een fluitketeltje. Doordat de paraplu de vorm heeft van satellietschotel, reflecteert hij het invallende zonlicht naar één punt. Hier wordt het licht met een soort vergrootglas gebundeld tot een hete bron en kookt het water na zeven minuten. Tot zover niets nieuws.

 

De innovatie zit in de extra opties. In plaats van een fluitketel, kan de gebruiker een thermo-elektrisch element, een verwarmingselement, een waterdesinfecteerder of warmtebatterij plaatsen. Het elektriciteitselement levert vijftien tot twintig watt aan vermogen. ‘Wanneer je hem vier uur aanzet heb je voldoende elektriciteit om ’s avonds lampen te laten branden of een mobiele telefoon op te laden’, zegt de 24-jarige Scot Frank, een van de ondernemers achter SolSource. Met het verwarmingselement kan de gebruiker zijn hut verwarmen en met de warmtebatterij kan hij in het donker koken. De warmtebatterij is een soort kruik van paraffinewas. Wanneer je die in het brandpunt plaatst warmt hij op en daarna geeft hij gedurende een bepaalde tijd dezelfde temperatuur af. De innovatie zit bovendien in de materialen, die zo gekozen zijn, dat de paraplu opvouwbaar en licht is en goedkoop te produceren.

 

De Amerikaanse ontwerper kwam op het idee tijdens een tocht door de Himalaya, waar hij zag dat nomaden de helft van de dag hout sprokkelen om te kunnen koken. Bovendien krijgen ze door de rook in hun tent vaak longziekten. Hij is twee jaar bezig geweest met testen en heeft een aantal Chinese bedrijven prototypen laten maken. Bij het ontwerp is veel gebruik gemaakt van de input van de lokale bevolking, zogenoemde crowd-sourcing. Frank wil binnen vijf maanden de eerste vierduizend exemplaren produceren. Om het apparaat bereikbaar te maken voor zoveel mogelijk mensen, mikt hij op een prijs van tien euro. ‘Het apparaat is ook handig in rampgebieden,’ zegt Frank.

 

Ongeveer 1,5 miljard mensen hebben geen stopcontact en nog eens een miljard hebben een onbetrouwbare of onderbroken elektriciteitsvoorziening. Waarom zouden deze mensen moeten wachten op een top down oplossing – grote elektriciteitscentrales en elektriciteitsnetten gebouwd door overheden of grote bedrijven –, wanneer er een bottom up oplossing is waarmee ze het zelf kunnen regelen? SolSource is één van de technologieën die dit mogelijk kan maken. De derde wereld zou de fase van elektriciteitscentrales en elektriciteitsnetten kunnen overslaan. Net zoals er in Afrika nooit een wijdvertakt vast telefoonnet is aangelegd, maar het continent direct op mobiele telefoons overschakelde.

 

‘De winnaar voldoet aan alle criteria die de jury stelde,’ zei ir. Prins Friso van Oranje tijdens de prijsuitreiking in Amsterdam. ‘Ten eerste wilden we een uitvinding die koolstofdioxide-emissies reduceert en we wilden de rekensom zien. Hij moest bovendien technisch uitvoerbaar zijn en binnen twee jaar op de markt kunnen komen.’