Gerald Schut
Datawetenschapper Tias Guns (Vrije Universiteit Brussel) is er van overtuigd: navigatie-apps als Waze en Google Maps zorgen voor meer sluipverkeer op routes die daar niet voor bedoeld zijn en dat is gevaarlijk. Precies in de spits als sluiproutes files vermijden, brengen ouders ook hun kinderen naar school. Krijgen we na vlieg-, vlees- en betonschaamte nu ook sluipweggetjesschaamte? En welke oplossingen zijn denkbaar?
Vorige week riep Tweede Kamerlid Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) minister Cora van Nieuwenhuizen (I&W) op om met de makers van navigatie-apps in gesprek te gaan, opdat zij sluiproutes niet langer via scholen leiden. De Vlaamse minister Weyts is hierover al in gesprek met Waze en Tomtom. Jane Macfarlane, directeur van Berkeley’s Smart Cities Research Center, luidde in het voortreffelijk essay ‘Your Navigation App Is Making Traffic Unmanageble’ al eerder de noodklok.
Diensten die real time route-advies geven als Waze, Google Maps en Apple Maps hebben inmiddels een miljard gebruikers wereldwijd. Sinds 2013 geven dit soort apps ook proactief advies om opstoppingen via sluiproutes te vermijden. Het gevolg is dat er steeds grotere verkeersstromen ontstaan op routes, die daar nooit op berekend waren. Het grote probleem is dat de navigatiediensten niet samenwerken met verkeersplanners om sociaal optimale routes te adviseren, stelt Macfarlane. Dat kan alleen als data gedeeld worden. Adviezen worden ook beter als apps toegang hebben tot elkaars gebruikersgegevens.
Nu kunnen op allerlei onverwachte plekken gevaarlijke situaties ontstaan, bijvoorbeeld doordat voorrangswegen bij een net iets hogere bezetting dichtslibben, waardoor auto’s op zijwegen achter hun Stop-bord stil blijven staan en onvoorspelbare files op gevaarlijke plekken vormen.
Buurten die sluipverkeer kwijt willen hebben verschillende dingen geprobeerd. Gebruikers meldden nep-ongelukken om verkeer te ontmoedigen. Verkeersdrempels maken de reistijd over een route minder aantrekkelijk. Het dorp Leonia in New Jersey sluit veel straten tijdens het spitsuur eenvoudigweg voor niet-bestemmingsverkeer op straffe van hoge boetes. Buurgemeenten hebben het voorbeeld gevolgd. Portland en Seattle hebben de maximum snelheid in alle woonwijken maar naar 30 km/h verlaagd.
In Nederland heeft ingenieurs en adviesbureau Antea Group al in 2016 Smart Traffic Management voorgesteld. Gebruikers van navigatie-apps zouden daarmee de optie krijgen om rekening te houden met leefbaarheid bij hun routekeuze. ‘In sommige auto’s kan je in het navigatiesysteem kiezen voor een Eco-modus met een voorkeur voor routes met een laag brandstofverbruik. Zoiets is ook mogelijk met het vermijden van kwetsbare locaties,’ zegt adviseur Planning en Mobiliteit Rutger Verschelling van Antea Group. ‘We zijn in gesprek met enkele serieuze providers om volgend jaar een pilot te beginnen.’
Maar ontstaat er bij vrijwilligheid geen moral hazard? Als bewuste bestuurders de sluiproute via een school vermijden, wordt die route juist extra aantrekkelijk voor ander sluipverkeer. Dat is een onwenselijk effect van de tweede orde. Verschelling: ‘Dat is inderdaad een lastige. Platforms willen niet dat hun gebruikers te veel tijd verliezen uit vrees dat ze anders weglopen.’
En hoeveel politieke strijd ontstaat er straks over de vraag welke plekken als kwetsbaar aangemerkt worden? Iedereen wil graag dat het verkeer een buurstraat neemt in plaats van de jouwe. ‘Welke locaties je ontziet, is inderdaad een politieke keuze,’ zegt Verschelling. Hij blijft optimistisch. ‘We gaan als maatschappij steeds bewuster om met klimaat, leefomgeving en gezondheid. Er zijn genoeg mensen die dat ook willen integreren in hun navigatie-keuzes.’
