De nieuw te bouwen loopbrug bij station Zwolle is niet alledaags. Hout is het belangrijkste materiaal, ook voor de liftkoker, terwijl de brug ook ruimte biedt aan groen en water. Ook door zijn S-vorm zal de brug een opvallende verschijning zijn. De houten brugdekconstructie levert hiermee 60% minder CO2-uitstoot ten opzichte van een stalen brug.
Een ‘baanbrekend ontwerp’ noemt ontwerp- en ingenieursbureau ipv Delft de nieuw te bouwen houten brug bij station Zwolle zelf. Daar staat Ronald Rozemeijer, namens IPV Delft projectleider en senior-ontwerper bij het ontwerp van de brug, nog steeds achter. “Dat blijkt ook wel uit de aanbesteding. Een aantal grote aannemers hebben niet ingeschreven, omdat ze de ervaring missen van bouwen met grote houten liggers.” Midden november werd bekend dat Dura Vermeer de brug zal bouwen.
IPV Delft is met landschapsarchitecten Karres en Brands en het Duitse Ingenieurbüro Miebach, gespecialiseerd in houten bruggen, verantwoordelijk voor het ontwerp, terwijl de gemeente Zwolle en ProRail ook nog betrokken worden. “Dat is goed gegaan,” vertelt Rozemeijer, “omdat we hetzelfde doel voor ogen hadden. De moeilijke dingen zaten hem in de nieuwe dingen, bijvoorbeeld het houten dek, omdat je dan iets innovatiefs doet.”
Dat begint bijvoorbeeld met de vier houten parallelle liggers, die elk zijn opgebouwd uit vier 1,34m hoge en 34m lange delen van gelamineerd (block-bonded glulam) van Europees zachthout. “Het Europees zachthout noemden we expliciet, omdat het een duurzame keuze is. In Nederland wordt traditioneel altijd met hardhout gewerkt, zachthout is voor ons wat vreemd om in weg- en waterbouw te gebruiken.”
De buitenste liggers lopen daarom van boven naar beneden gezien naar binnen toe. “Anders worden de liggers nat en schijnt de zon erop. Ook de brugrand waar de leuning op staat is zo ontworpen dat deze het houten dek beschermd. De handregel, die wel bloot staat aan regen en zon, is van Accoya, dat door acetylering is verduurzaamd. Dat gaat wel 50 jaar mee.”
Direct op de liggers zitten een damp-open folie en een ventilatielaag van houten latten dwars op de liggers. Daarop ligt een laag van 15 cm CLT, de deklaag. “Hier hebben we goed over moeten nadenken,” zegt Rozemeijer, “omdat het gaat om een bouwwerk over het spoor, en daarom robuustheid en levensduur belangrijk zijn.”
“Je wilt een waterdichte deklaag om het hout te beschermen, beton is een zekere keuze, maar vanuit duurzaamheid hebben we uiteindelijk gekozen voor een houten deklaag met een robuuste waterdichte dubbele EPDM-folie.
Tussen die lagen ligt een sensormat. Mocht er een lekkage ontstaan, dan kan de sensormat detecteren waar het lek zit. Dat zijn vrij nieuwe technieken.” De voetganger ziet dit overigens niet. Bovenop het brugdek liggen nog ophoogmateriaal, zand en bestrating.
De hoofddraagconstructie heeft een levensduur van 100 jaar, de deklaag van circa 50 jaar.
Zelfs de dragende constructie van de lift is gemaakt van hout. “De uitdaging daarbij is dat de liftconstructie heel stijf moet zijn; aan de bovenzijde mag deze maar een afwijking van 25 mm hebben. We hebben verschillende constructies bekeken en zijn op diagonalen uitgekomen. Omdat je bij de deuren geen diagonaal kan plaatsen, zit er een extra stalen frame bij de deur. Omdat ook hier Europees zachthout is gebruikt zitten er aan de buitenkant glazen panelen die waterdicht met elkaar verbonden zijn.”
Op de meanderende brug – de S-vorm zorgt voor verschillende zichtlijnen en uitzichten – staat volop groen, zodat de passerelle ook prettig is om te verblijven. Finishing touch is een waterkunstwerk op het hoogste punt van de brug. Het is als een bron van water, de bron van leven, die via een ondiepe goot over de brug naar het stationsplein loopt.
“Het is een symbolische keuze en heeft te maken met het stationsplein, waarin een ingenieus watersysteem is verwerkt”, zegt Rozemeijer. “Als we een stortbui hebben, wordt het water via een grotere goot vervoerd naar groenbakken op de brug. Het overtollige water verdwijnt in de berging aan Hanzepleinzijde en het Stationsplein. In droge tijden wordt het water vanuit de berging opgepompt.”
