Bart Stam
Ingenieursbureau Boorsma geldt als specialist op het gebied van houtskeletbouw. Geen wonder dat het ingenieursbureau nauw betrokken is bij een bijzonder HSB-bouwproject: 37 nieuwbouwwoningen op een parkeergarage in Groningen.
Woningbouw op een parkeergarage gebeurt niet elke dag. Zeker niet met uiteenlopende huizen van houtskeletbouw die bestand zijn tegen aardbevingen. Kortom, blok 7 van het Ebbingekwartier op parkeergarage Boterdiep in het centrum van Groningen is een bijzonder project. ‘Zeker omdat de woningen variëren van twee tot vier verdiepingen,’ zegt ing. Henk Geertsma, constructeur-projectleider van Ingenieursbureau Boorsma. ‘Vier bouwlagen ofwel 13 m hoog, is bijzonder voor houtskeletbouw.’
Ingenieursbureau Boorsma in Drachten (hoofdkantoor), Urk en Amersfoort houdt zich al zo’n 35 jaar intensief bezig met houtskeletbouw. Een industriële bouwtechniek die zich mag verheugen op een groeiende populariteit. De draagconstructie is lichter dan beton of kalkzandsteen, terwijl hout een duurzaam materiaal is dat zorgt voor een prettig binnenklimaat. Wel zitten er beperkingen aan de bouwhoogte en vergt houtskeletbouw doorgaans wat meer engineering.
Geertsma: ‘Onder ingenieursbureaus zijn we in Nederland toonaangevend qua houtskeletbouw. Zo waren we de afgelopen jaren als engineer en constructeur betrokken bij diverse aansprekende projecten.’ Voorbeelden zijn het Technisch Coördinatiecentrum van Havenbedrijf Amsterdam maar ook de gevel en dakconstructie van filmmuseum The Eye, het HISWA Nautic Centre (beide in Amsterdam-Noord) en Hotel Paal 8 op Terschelling. Geertsma: ‘We waren medeoprichter van de Vereniging van de Houtskeletbouw in 1984. Daarnaast leveren we bijdragen aan het Handboek Houtskeletbouw, waarvan binnenkort een nieuwe editie verschijnt.’
Fundering te zwaar
Eind 2018 raakte Boorsma betrokken bij het project in Groningen. Oorspronkelijk wilden architectenbureau DAAD en hoofdconstructeur abtWassenaar de 37 woningen uitvoeren in kalkzandsteen. Geertsma: ‘Tijdens de ontwerpfase bleek echter dat ze te zwaar zou worden voor de onderliggende parkeergarage. Op advies van Houkesloot Toelevering werden wij door de architect en hoofdconstructeur uitgenodigd een haalbaarheidsstudie maken voor houtskeletbouw.’
Geertsma ging samen met een collega constructeur, die aan de TU Delft is afgestudeerd op ‘Stapelen met houtskeletbouw’, aan de slag. Beiden concludeerden dat, met enige aanpassingen in het ontwerp, houtskeletbouw mogelijk was. Geertsma: ‘Houtskeletbouw is aanmerkelijk lichter dan kalkzandsteen, waardoor ook de betonnen funderingsbalken minder zwaar konden worden uitgevoerd. Om de woningen te beschermen tegen aardbevingen, moesten er voldoende dichte geveldelen komen en een stevige verankering van de draagconstructie aan de funderingsbalken via opwaai- en kantelverankeringen. Om efficiënt te kunnen bouwen moesten ook de overspanningen kleiner worden.’ In plaats van zware bouwwerken is houtskeletbouw volgens Geertsma, bijvoorbeeld uit metselwerk, een goede oplossing voor het aardbevingsgebied. Licht bouwen in houtskeletbouw verkleint de kans op scheuren en voorkomt instorten.’
Nadat de architect en hoofdconstructeur akkoord waren met de aanpassingen, verzorgde Boorsma de volledige engineering van de houtskeletbouw. Dit team bestond uit een projectleider, constructeur en vier tekenaars.
Rekentool
Net als bij andere HSB-projecten gebruikte Boorsma ook in Groningen een speciale rekentool voor houtskeletbouw. Deze heeft het ingenieursbureau in 2017 samen ontwikkeld met Nieman Raadgevende Ingenieursbureaus in Utrecht. Geertsma: ‘Dit hulpmiddel is vooral bedoeld voor architecten en andere bouwpartijen die weinig ervaring hebben met houtskeletbouw. Zo is het mogelijk om te bepalen of de dikte en afmetingen van de houten elementen, zoals gevels en kozijnen, voldoen aan de Rc-isolatiewaarde.’
Trebbe Bouw is in januari 2020 begonnen met de bouw van de 37 woningen die worden voltooid vanaf het eerste kwartaal in 2021. De constructeur-projectleider is ervan overtuigd dat houtskeletbouw zal groeien. ‘Hout is een licht materiaal met goede milieueigenschappen. Dat zal in de woning- en utiliteitsbouw steeds belangrijker worden.’
