Mark van Baal
Is het mogelijk een energieneutrale woning te bouwen voor een concurrerende prijs?
Woningbouwcorporatie Portaal daagt bouwend Nederland uit om een zogenoemde nota-0-woning (een huurwoning zonder energierekening) te ontwerpen voor minder dan 180.000 euro, inclusief bouwgrond. Voor de vijf bedrijven met het beste ontwerp liggen vijftig bouwkavels klaar. Technisch Weekblad sprak twee deelnemers aan niaNesto, zoals het project heet.
‘Bij ons wordt elk huis anders’, zegt ir. Luke Bruins (42), directeur van RED Concepts, een projectontwikkelaar die met het internetprogramma WeBuildHomes aan de competitie deel neemt. WeBuildhomes heeft niet het huis, maar het bouwproces gestandaardiseerd, legt de civiel ingenieur uit. Leveranciers van bouwmaterialen en installaties vullen een database met hun producten, waaruit architecten kunnen kiezen. De architecten kunnen het huis met willekeurige ‘legoblokken’ uit de database bouwen.
Om een huis zonder energierekening te krijgen, kunnen de architecten kiezen uit verschillende complete pakketten, die verwarming, koeling, elektriciteitsvoorziening en opwekking van de benodigde duurzame energie in één pakket aanbieden. De huizen volgen de eerste twee pijlers van de trias energetica: ten eerste hebben ze door isolatie en warmteterugwinning weinig energie nodig, en ten tweede wekken ze het weinige dat nodig is, hernieuwbaar op, meestal met zonnepanelen voor elektriciteit en zonnecollectoren voor warmte.
Bruins ziet dat veel installateurs kiezen voor warmtepompen die omgevinglucht gebruiken om het huis te verwarmen en te koelen in plaats van warmte- en koudeoplsag (WKO) in bronnen in het grondwater. ‘Daar blijken steeds meer nadelen aan te zitten, zoals onderlinge beïnvloeding van bronnen’, licht hij toe.
Een andere deelnemer was Koopmans Bouw, een bouwbedrijf uit Enschede. ‘We gebruiken bestaande technieken’, zegt commercieel directeur ing. Henk Havinga (54). De woning met prefab betonnen wanden en vloeren krijgt gevels van houtskeletbouw, vertelt de bouwkundig ingenieur. Isolatiemateriaal, folies, spouw en drievoudig glas zorgen voor een isolatiewaarde (Rc) van 6,5. Ter vergelijking: de minimale isolatiewaarde volgens het Bouwbesluit ging op 1 april van 3,5 naar 5,0. Om zo min mogelijk warmte te verliezen, heeft het huis mechanische ventilatie met warmteterugwinning. In de afvoer van de badkamer zit eveneens een warmtewisselaar om warmte terug te winnen.
Alle benodigde energie moet komen van het schuine dak op het zuiden. Daar komt ruim twintig vierkante meter zonnecollectoren en zonnepanelen. De zonnecollectoren houden een buffervat van 105 liter op temperatuur. Dit vat verwarmt via een warmtewisselaar het tapwater. De collectoren geven voldoende energie om het vat op temperatuur te houden, ook als een heel gezin achter elkaar onder de douche gaat. Ook tijdens bewolkte winterse dagen houdt het vat voldoende warmte vast, verzekert Havinga. ‘Koopmans bouwt al vier jaar huizen met dit soort installaties en heeft nog geen klachten gehad.’
Dat een nota-0-woning in Nederland een behoorlijke technische uitdaging is, blijkt uit de volgende berekening. Een dak vol zonnepanelen – bij een standaard woning ongeveer twintig vierkante meter – levert in Nederland ongeveer 3.300 kWh op, uitgaande van een jaarlijkse zoninstraling van 1.100 kWh/m2 en een rendement van vijftien procent. Een gemiddeld huishouden gebruikt zo’n 3.500 kWh per jaar.
De huursubsidie vormt een financiële belemmering om nota-0-woningen te bouwen. De installaties maken de woning 10.000 tot 15.000 euro duurder dan een standaard huurwoning met een standaard energierekening, schat Havinga. Met een energierekening van 150 euro per maand is dit bedrag binnen tien jaar terug te verdienen, maar woningcorporaties kunnen de investering moeilijk doorrekenen aan hun huurders, omdat huurders geen huursubsidie krijgen als de kale huur boven de sociale-huurgrens van 664,66 euro komt.
De acht finalisten zijn Slokker Innovate, Dura Vermeer, KlaassenGroep, Trebbe, Volker Wessels, WeBuildHomes, Plegt Vos en Blue Casco. Op 22 november kiest een jury van ongeveer zestig vastgoedprofessionals en zestig potentiële huurders vijf winnaars. Deze vijf mogen begin volgende jaar in vier maanden gaan bouwen, zodat de eerste vijftig woningen in de zomer kunnen worden betrokken. De vijftig bouwkavels liggen in de wijken Leidsche Rijn in Utrecht, Schuytgraaf in Arnhem en Waalsprong in Nijmegen.
