Benno Boeters
In de periode 2003-2008 verloor de ijskap op Groenland jaarlijks gemiddeld tweehonderd kubieke kilometer aan ijs, waardoor de gemiddelde zeespiegel met ongeveer 0,5 millimeter per jaar steeg. Het ijsverlies ging steeds sneller zodat in de latere jaren het Groenlandse smeltwater het zeeniveau zo’n 0,75 mm per jaar deed toenemen. Zo concludeert dr.ir. Bert Wouters, die afgelopen dinsdag aan de TU Delft promoveerde op onderzoek naar zeespiegelstijging.
Wouters gebruikte daarvoor de gegevens van de twee gekoppelde satellieten van Grace (Gravity Recovery and Climate Experiment), die op een onderlinge afstand van tweehonderd kilometer en op vijfhonderd kilometer hoogte in een baan om de aarde cirkelen.
De zwaartekracht is op aarde niet overal even groot; de gravitatieversnelling varieert tussen 9,78 m/s2 aan de evenaar tot 9,83 m/s2 aan de polen. Die variatie wordt bepaald door massa en dichtheid van materiaal. In gebieden als de Andes, de Himalaya of de Mariana-trog zijn de gravitatieverschillen het grootst. Zo heeft dus ook de hoeveelheid ijs op Groenland invloed op de zwaartekracht; hoe meer ijsmassa, hoe meer gravitatie. Grace meet de variaties doordat de ene satelliet enige micrometers per seconde versnelt in zijn baan bij passage over een ‘zwaar’ gebied, waarbij de andere satelliet die afwijking registreert via de radarlink.
Het promotieonderzoek van Wouters kwam voor een groot deel neer op het ontwikkelen van statistische modellen om de ruis in de grote hoeveelheid data van Grace terug te dringen. ‘We zijn er in Delft in geslaagd om die ruis met meer dan de helft te reduceren en zo de metingen te verfijnen en de kwaliteit van de data te verhogen’, licht Wouters toe. Hij had gehoopt tijdens zijn onderzoek ook te kunnen beschikken over gegevens van CryoSat, maar die satelliet ging verloren bij een mislukte lancering in oktober 2005 in Rusland. CryoSat 2 staat voor lancering gepland op 28 februari.
De op 17 maart 2009 in Rusland (Plesetsk) gelanceerde Esa-satelliet Goce doet sinds dit najaar ook metingen aan het aardse zwaartekrachtveld, maar in een veel lagere baan dan Grace.
Wouters heeft zijn werkterrein inmiddels verlegd; hij werkt nu aan modellen voor klimaat en oceaanstromingen voor het KNMI.
