Thomas van de Sandt
Nu ruimtesonde Rosetta in een baan rond de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko vliegt en deze enkele weken heeft kunnen bestuderen, heeft de Europese ruimtevaartorganisatie ESA vijf potentiële landingsplekken bekend gemaakt voor de lander die de satelliet op het komeetoppervlak zal neerlaten.
De landing is een unicum in de geschiedenis van de ruimtevaart en het hoogtepunt van een ruimtereis die nu al ruim tien jaar duurt. Het is ook het meest cruciale onderdeel van de Rosetta-missie en dus is de keuze van de landingsplaats van groot belang.
De lander, Philae genaamd, zal met de tien meetinstrumenten aan boord de oppervlakte en de kern van de komeet en de gassen die eruit vrijkomen bestuderen. De eerste 64 uur kan dat nog op de primaire batterij, de maanden daarna is Philae voor haar energie afhankelijk van zonlicht. ‘De landingsplek moet daarom per komeetrotatie van bijna dertien uur minstens zes uur daglicht krijgen’, zegt projectmanager Stephan Ulamec van DLR, het Duitse centrum voor lucht- en ruimtevaart dat de Philae-landing coördineert. Ook belangrijk is dat de lander voldoende contact kan maken met Rosetta, omdat die laatste alle communicatie met de aarde verzorgt.
Om de lander netjes op zijn uitklapbare poten te laten landen, mag het terrein bovendien niet te ruw zijn. Op 67P – dat met zijn twee grotere segmenten, verbonden door een dunnere ‘nek’, enigszins het uiterlijk heeft van een eend – blijkt dit problematisch. ‘Op basis van de vele onregelmatigheden, spleten, kraters en hellingen is een groot deel van het oppervlak ongeschikt’, vertelt Ulamec. Extra moeilijk hierbij is dat het onmogelijk is de lander exact te laten neerkomen op een vooraf bepaalde plek. In plaats daarvan rekent ESA met een landingsellips met een diameter van 1 km waarbinnen Philae zal neerkomen.
Behalve de criteria die voor een veilige landing en een langdurige werking van Philae moeten zorgen, zijn er natuurlijk ook wetenschappelijke criteria. De Rosetta-astronomen hebben het liefst een landingsplek waar veel gassen vrijkomen, maar ook eentje waar het aanwezige materiaal sinds de start van het zonnestelsel nauwelijks van samenstelling is veranderd.
De ideale landingsplek, waar al deze criteria samenkomen, is er op 67P niet. Alle vijf de kandidaten hebben hun eigen voor- en nadelen. ‘Elke site kan potentieel unieke wetenschappelijke ontdekkingen opleveren, maar we moeten duidelijk op zoek naar het beste compromis’, aldus Ulamec.
Op 14 september selecteert ESA uit de vijf kandidaten de twee beste, in oktober volgt de uiteindelijke keuze. Op 11 november moet de landing plaatsvinden.
