Dorine Schenk
Nu Nederland midden in de tweede coronagolf zit, ontstaat er steeds meer interesse in een bewezen desinfectietechniek: UV-C-licht. Gecertificeerde lampenproducenten en dubieuze websites bieden systemen aan die beloven om oppervlaktes, voorwerpen en lucht in ruimtes te ontsmetten met dit kiemdodende licht.
Het is al decennia lang bekend dat UV-C-licht virussen, bacteriën en schimmels onschadelijk kan maken, bijvoorbeeld de mazelen en tuberculose. ‘Tijdens de jaren ‘50 en ‘60 werd UV-C vaker ingezet voor desinfectie toepassingen, bijvoorbeeld bij het controleren van griepuitbraken’, vertelt Luc Schlangen, onderzoeker bij het Intelligent Lighting Institute van de TU/e, in LED Magazine. Ook wordt het gebruikt om water te ontsmetten en in sommige Aziatische landen ontsmet men er operatiekamers mee.
Van nature komt UV-C op aarde niet voor. De zon zendt UV-C-straling uit, maar dit wordt tegengehouden door de ozonlaag waardoor het, in tegenstelling tot zusjes UV-A en UV-B, het aardoppervlak niet bereikt. UV-C-licht met een golflengte van 254 nanometer is geschikt voor ontsmetting, omdat dit het genetisch materiaal (RNA en DNA) van virussen, bacteriën en schimmels afbreekt. UV-C-licht is niet zichtbaar. Om toch te kunnen zien of UV-C-lampen aan staan, produceren ze vaak ook blauw licht.
Lampenproducent Signify (voorheen Philips Lighting) heeft al 35 jaar ervaring met UV-C-technologie, vertelt Dominique Zaman van Signify. Nu de vraag naar UV-C-lampen door de coronapandemie groeit, ontwikkelt het bedrijf armaturen voor het ontsmetten van oppervlakken, voorwerpen en lucht.
99% geïnactiveerd in 6 seconden
‘In laboratoriumtests van de Boston University hebben onze UV-C-lichtbronnen 99% van het SARSCoV-2 (corona)virus geïnactiveerd op een oppervlak met een blootstellingstijd van 6 seconden’, vertelt Zaman. ‘Al onze UV-C-producten zijn conform de richtlijnen van de Global Lighting Association. Maar het is belangrijk om te weten dat ze nergens ter wereld gecertificeerd of goedgekeurd zijn voor medisch gebruik. We leveren daarom alleen systemen voor het desinfecteren van oppervlakken in kamers die niet zijn voorzien van medische apparatuur, zoals wacht- of kantoorruimten of winkels.’
Het gebruik van UV-C-licht is niet zonder risico’s. Directe blootstelling eraan is schadelijk voor huid en ogen. Ook kan het licht sommige materialen doen verkleuren. Het is daarom belangrijk dat mensen niet direct aan het licht blootgesteld worden. Open UV-C-armaturen om oppervlakken te ontsmetten moeten alleen gebruikt worden door robots of in combinatie met een veiligheidssysteem waardoor ze pas aan gaan als er niemand in de ruimte is. Deze techniek wordt gebruikt om oppervlakken in laboratoria ‘s nachts te ontsmetten.
Oppervlakken kun je ontsmetten door ze lang genoeg met UV-C-licht met voldoende intensiteit te beschijnen, als niemand aanwezig is. Voorwerpen als koptelefoons of hotelkamersleutels kunnen in gesloten systemen gereinigd worden.
UV-C-armaturen om lucht te zuiveren in klaslokalen, kantoren en het ov moeten juist wél aan staan als er mensen in de ruimte zijn. ‘Onze UV-C Upper Air armaturen worden door gecertificeerde installateurs gemonteerd en kunnen gebruikt worden terwijl er mensen in de ruimte aanwezig zijn omdat het apparaat de lucht bovenin de ruimte desinfecteert, buiten het bereik van de aanwezigen’, vertelt Zaman. De systemen van Signify maken hierbij gebruik van natuurlijke luchtstromen in de ruimte. ‘Er zit dus geen motortje in dat de lucht naar binnen trekt. Daarom doen de installateurs vooraf metingen om de beste plek te vinden.’
Hoeveel armaturen er precies nodig zijn om een ruimte te ontsmetten verschilt per ruimte en hangt af van de temperatuur en luchtvochtigheid, maar ruwweg is er 0,15 W UV-C nodig per m3.
UV-C-armaturen zijn geen wondermiddel. Ze kunnen helpen om de omgeving te ontsmetten, maar als iemand naast je niest, kan die lucht niet ontsmet worden voordat de mogelijk besmettelijke druppeltjes jou bereiken. Schlangen: ‘Het gebruik van UV-C om ziektekiemen te doden kan een zeer waardevolle bijdrage leveren aan het indammen van de uitbraak, maar wel als onderdeel van een breder desinfectieprogramma en bij goede toepassing. Het vermijden van menselijke blootstelling aan UV-C-straling is daarbij cruciaal.’
