Marianne Pinckaers
De inleiding van ‘Future Technologies We Want’ van Ineke Malsch lijkt veelbelovend. De auteur wil uitleggen hoe de normale mens bij kan dragen aan duurzame technologie.
Ineke Malsch noemt haar boek ‘een gedachte-experiment’, maar verliest zich vervolgens in obligaat wensdenken. Ze schetst droombeelden over de perfecte wereld, zonder een concreet pad uit te stippelen waarlangs we het kunnen bereiken. Door dit noch uit te werken noch in te gaan op technologie die nu aan de horizon gloort, schieten dergelijke excercities hun doel voorbij.
Ter illustratie van hoe de technologie duurzamer kan, bespreekt Malsch drie casussen: de problematiek rondom mijnbouw, bioveiligheid en het gevaar van drones. De besprekingen van de casussen zijn langdradig en daardoor alles behalve makkelijk te volgen. De delen over hoe we de ideale toekomst, zoals Malsch die voor zich ziet, kunnen bereiken, krijgen telkens maar een paar pagina’s aan het einde van de hoofdstukken. Terwijl deze secties juist interessante inzichten hadden kunnen bieden.
Bij de tweede helft van boek raakt Malsch de lezer grotendeels kwijt. Verschillende visies van filosofen passeren de revue. Voor iemand zonder filosofische achtergrond zijn deze visies moeilijk te volgen. Malsch beschrijft in haar boek een plan voor een mondiale grondwet en parlement. Deze regering zou internationale wetten moeten maken die overgenomen moeten worden door alle landen. Er zou ook een internationale politie moeten komen om deze wetten te handhaven. Zeker een interessant idee, maar deze passages beginnen op fantasie te lijken. Denkt Malsch echt dat dit ooit mogelijk is?
Pas na al deze hypothetische kost gaat het boek in op het onderwerp dat je verwacht op basis van de titel: de technologieën die we daadwerkelijk willen in de toekomst. Zo zouden technologieën en producten gemaakt moeten worden met ‘value sensitive design’ waarin menselijke waarden een grote rol hebben in het ontwerpproces. De toekomstige techniek is niet te voorspellen en waarden conflicteren vaak, geeft Malsch toe en ze noemt het daarom een niet optimale oplossing. Er blijft dus niet veel over van de technologieën die we willen.
Uiteindelijk concludeert Malsch dat we een combinatie van beide elementen nodig hebben: we moeten toch ‘value sensitive design’ invoeren en tegelijkertijd een beter bestuur opzetten voor nieuwe technologieën, ook al zijn die helaas niet te voorspellen.
‘Men kan dit boek zien als een sciencefictionroman’ schrijft de auteur. Helaas is het boek niet als een roman geschreven. Voor de leek is dit boek een lijdensweg door filosofieën, geschiedenis en moeilijke zinnen. Een zin in het hoofdstuk over ‘value-sensitive design’ is toepasbaar op het gehele boek: ‘Het geloof dat mensen de vooruitgang en effecten van technologie kunnen beheersen, is hoogmoed.’ Had Malsch het bij die ene zin gelaten, dan hadden zij en de lezer zich de rest van het boek kunnen besparen.
