Nieuws
0

Octrooi met verplichte licentie?

Jan Spoelstra

Is octrooirecht een verouderd papieren monster, of stimuleert het tot innovatie?

We kennen de voorbeelden die octrooigemachtigden en patentbureaus opdreunen. Stel, je vindt in de prehistorie het wiel uit. Een prachtige vondst, maar je houdt het lekker geheim. Naburige stammen moeten nu vanaf nul op precies hetzelfde idee komen, waardoor technici parallel aan elkaar innoveren. Beter is het natuurlijk als de originele uitvinder zijn idee wereldwijd kan publiceren, licenties uitgeeft aan stammen die het ook willen gebruiken, maar die vervolgens nieuwe dingen gaan bedenken met die ronde schijf met as erdoor. Spaken, kogellagers, luchtbanden. En natuurlijk tandwielen, fietsen en auto’s. Het voordeel van elke vondst octrooieren, wereldkundig maken en tegen een redelijke licentievergoeding bruikbaar maken voor anderen, is dat alle bollebozen in de wereld in serie over elkaars innovaties heen kunnen innoveren en de vooruitgang enorm kunnen versnellen.

Maar wanneer een bedrijf bovenop zijn patent blijft zitten, leidt dit ertoe dat concurrenten een moeizame weg om octrooien heen moeten vinden en dan is er geen sprake van versnelling van innovatie. Met het indienen van een patent zou een technicus gelijktijdig een licentieovereenkomst – onder bepaalde voorwaarden – voor een redelijke prijs moeten toevoegen. Maar dat redelijke: wie zou dat moeten bepalen? En hoe? Moeten we in de toekomst een patent niet gaan beschouwen als defensieve publicatie, tenzij je gelijktijdig een redelijke licentieovereenkomst aan het octrooi hangt? Zo voorkom je dat voortschrijdende technologie gehinderd wordt door octrooirecht in combinatie met onredelijk winstbejag van grote concerns.

Een andere tak van de wetenschap waar het octrooirecht mank lijkt te gaan is bij de ontwikkeling van medicijnen tegen zeldzame ziektes, zoals bepaalde vormen van kanker. De standaard hoge ontwikkelingskosten van een medicijn moeten in deze gevallen uiteindelijk gedragen worden door een gering aantal ziektegevallen. Het lijkt medisch-ethisch totaal niet door de beugel te kunnen. Want de feitelijke productiekosten van zo’n medicijn zijn vaak gering, er ligt een biochemisch pareltje dat mensen beter maakt voor het grijpen, maar de hoge r&d-kosten uit het verleden gooien via octrooirecht een rem op de distributie.

Octrooirecht afschaffen leidt er echter toe dat farmaceuten hun onderzoek naar zeldzame ziektes volledig staken, anders worden r&d-kosten nooit terugverdiend. Ook in zo’n geval zou een autoriteit in de boeken van een farmaceut moeten kijken, deze haar r&d-kosten laten terugverdienen in een redelijke termijn middels octrooirecht, in combinatie met gerechtvaardigde licentieovereenkomsten en een redelijke winst.

De EU was tot de Brexit in een vergevorderd stadium om het Unified Patent Court vorm te geven, waardoor Europese patenten gemakkelijker over de deelstaten uitgerold kunnen worden. De Britse argumenten zijn nu van tafel, dus het Europees octrooirecht gaat in de toekomst naar verwachting opnieuw op de schop. De vraag hoe octrooirecht innovatie echt stimuleert, de maatschappij echt vooruithelpt, moet dan centraal staan.

Meer relevante berichten

Nieuwsbrief
Relevante berichten