Nieuws
0

Polarisatiebril voor spectrograaf

Erwin Boutsma

De befaamde Harps spectrograaf, verantwoordelijk voor de ontdekking van zo’n 75 exoplaneten, is uitgebreid met een polarimeter. Daarmee zijn magneetvelden op de sterren in kaart te brengen.

De 3,6 meter telescoop van het European Southern Observatory in Chili is in 2003 uitgerust met een spectrograaf met de naam high accuracy radial velocity planet searcher, ofwel Harps. In de afgelopen jaren heeft Harps zich gemanifesteerd als een zeer succesvol instrument om exoplaneten te vinden: planeten die rond andere sterren dan onze zon draaien. Vorige week is de spectrograaf uitgebreid met een door astronomen van het Sterrekundig Instituut van de Universiteit Utrecht ontwikkelde polarimeter, een instrument dat de polarisatierichting meet van de door Harps gemeten spectraallijnen.

 
Deze spectraallijnen – als licht uitgezonden door atomen – vormen een soort barcode waarvan de afstand tussen de lijnen wordt bepaald door de relatieve beweging van de ster ten opzichte van de waarnemer. Een rond de ster cirkelende planeet beïnvloedt die spectraallijnen in het sterrenlicht een heel klein beetje, waardoor zo’n planeet op indirecte wijze is te detecteren door Harps. De nu toegevoegde polarimeter meet tevens de richting waarin het licht trilt terwijl het zich voortbeweegt. Magneetvelden, bijvoorbeeld aan het oppervlak van de betreffende sterren, beïnvloeden die richting.

 

Lees verder onder de foto.

De Harps-spectrograaf voor installatie in Chili. (beeld: ESO)

 
Sandra Jeffers, onderzoekster van het Sterrekundig Instituut Utrecht, legt uit: ‘Met de Harps-polarimeter kunnen we in detail uitspraken doen over het magnetisme van zeer verschillende sterren. We kunnen nu ook direct laten zien of mogelijke detecties van exoplaneten door Harps misschien wel vals waren en eigenlijk veroorzaakt werden door sterrenvlekken.’

 
Het European Southern Observatory, gelegen op de platte top van de 2400 meter hoge berg La Silla in Chili, omvat momenteel achttien telescopen. Een aantal daarvan is stilgelegd, maar sommigen zijn relatief nieuw of uitgebreid met moderne apparatuur, zoals de 3,6 meter telescoop met Harps. Deze spectrograaf is een van de meest gevoelige instrumenten om exoplaneten te zoeken en wordt daarom vooral ingezet bij het vinden van aardachtige planeten, planeten met een massa die minder dan twintig maal die van de aarde is. Van de 28 planeten die in deze categorie vallen, komen er 24 voor rekening van Harps. In totaal heeft de ESO-spectrograaf 75 van de 400 bekende exoplaneten gevonden.

 

 

Meer relevante berichten

Nieuwsbrief
Relevante berichten