Indra Waardenburg
De Nederlandse r&d-uitgaven zitten in de lift. Dit blijkt uit de R&D Top 30 Bedrijven en R&D Top 15 Kennis- en onderzoeksinstellingen, een inventarisatie die TW jaarlijks uitvoert. Bij circa tweederde van de bedrijven die de enquête volledig invulden en een plaats bemachtigden in de R&D Top 30, gingen de r&d-uitgaven vorig jaar omhoog; slechts zes bedrijven zagen de uitgaven dalen.
De grootste stijger van dit jaar is ASML; met € 105,7 miljoen meer aan r&d-uitgaven dan vorig jaar, herovert de waferstepperproducent de eerste plaats in de r&d-lijst voor bedrijven. ‘Als technology leader moeten wij blijven investeren in r&d. Momenteel investeren wij met name in nieuwe technologieën voor ons holistic lithography productportfolio. Zo werken wij aan een nieuwe generatie van ons euv-platform; de high-NA systemen, waarvoor de eerste bestellingen al zijn ontvangen’, aldus Joost van Hees, Director Strategic Technology bij ASML. Ook de wereldwijde r&d-uitgaven van ASML stegen: van € 1,1 miljard naar € 1,26 miljard. ‘Mijn verwachting voor 2018 is dat we die lijn zullen voortzetten.’
Royal Philips staat dit jaar op de tweede plaats met € 46 miljoen meer uitgaven dan vorig jaar. Het bedrijf dat per 1 februari 2016 is opgesplitst in een Healthtech-bedrijf (Royal Philips) en een Lighting-bedrijf (sinds kort Signify, voorheen Philips Lighting), had tot eind 2016 een meerderheidsbelang in Signify. In 2017 is dit teruggebracht naar een minderheidsbelang en om deze reden worden de r&d-uitgaven van Signify niet meer gerapporteerd als Royal Philips-uitgaven. Helaas diende Signify zijn gegevens niet in bij TW en ontbreekt deze speler daarom ook in de lijst.
Dit jaar ziet drie nieuwkomers in de R&D Top 30. Enza Zaden en Prodrive Technologies staan met respectievelijk € 61,4 miljoen en € 36,3 miljoen op plaats 16 en 17. Batenburg Techniek staat met € 14 miljoen aan r&d-uitgaven op plaats 26. De drie nieuwkomers zijn werkzaam op het gebied van plantenveredeling, productie van elektronica en technische installaties.
Bij de Top 15 Kennis- en Onderzoeksinstituten staat TNO nog altijd bovenaan in de lijst, terwijl het kennisinstituut € 69,2 miljoen minder heeft kunnen besteden ten opzichte van het jaar ervoor. TNO spreekt daarom ook over een financieel moeilijk jaar. De orderintake viel tegen en was bovendien ongelijkmatig over de onderzoeksgroepen verdeeld. Desondanks kon TNO uiteindelijk een ruim positief totaalresultaat noteren.
Naast TNO zagen vijf andere instituten de r&d-uitgaven dalen. Zes partijen zagen de uitgaven echter stijgen, waardoor een duidelijke trend uitblijft.
Naast ons eigen onderzoek concludeert ook het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) een stijging in de Nederlandse r&d-uitgaven. Uit de cijfers over 2016 – de meest recente cijfers van het CBS – blijkt dat de r&d-uitgaven van bedrijven, instellingen en het hoger onderwijs met ruim 4 % stegen. De partijen gaven bijna € 14,3 miljard uit. Met name de bedrijven spenderen meer aan r&d. Zij zagen hun r&d-uitgaven stijgen met € 462 miljoen ten opzichte van het jaar daarvoor. Ongeveer 30 % van deze uitgaven komt voor rekening van bedrijven in Noord-Brabant; met name in de regio rond Eindhoven is de r&d-activiteit het grootst. Samen met Zuid-Holland zijn bedrijven uit deze twee provincies goed voor bijna de helft aan r&d-uitgaven. Noord-Holland sluit de top 3 af.
Bij kennis- en onderzoeksinstellingen zag het CBS vorig jaar nog wel een stijgende lijn: een toename van € 122 miljoen aan r&d-uitgaven in 2016. Dat komt overeen met een stijging van 2 % ten opzichte van het jaar ervoor.
Bij de kennis- en onderzoeksinstellingen ontbreken enkele belangrijke spelers, waaronder ECN en Stichting FOM. ECN maakt per 1 april 2018 deel uit van TNO, maar TNO bleek niet degene te zijn die de gegevens over 2017 kon leveren. Stichting FOM maakt sinds 2017 deel uit van NWO en zou als NWO-I haar gegevens leveren, maar heeft dat helaas niet gedaan. Bij de bedrijven is Bayer Crop een belangrijke ontbrekende speler.
