Gerald Schut
Nederlandse bedrijven geven tweemaal zoveel uit aan R&D in het buitenland als buitenlandse bedrijven in Nederland. Dit negatieve buitenlandse R&D-saldo is slecht voor Nederland, waarschuwt de Koninklijk Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) in haar rapport Wederzijdse versterking. Tien jaar geleden was het saldo nog positief.
Hoe het komt dat Nederlandse bedrijven € 2,7 miljard aan buitenlands onderzoek besteden en er slechts de helft terugkomt, weet de KNAW niet. Misschien is het onderzoeksklimaat in het buitenland beter, maar het zou ook kunnen dat de cijfers vertekend zijn als Nederlandse bedrijven veel onderzoeksintensieve bedrijven in het buitenland hebben overgenomen.
In totaal wordt in Nederland € 14 miljard aan R&D uitgegeven, waarvan volgens het CBS 52 % door het bedrijfsleven en 32 % door de overheid. De KNAW corrigeert die cijfers: als belastingvoordelen op het conto van de overheid geschreven worden draagt de overheid 40 % bij en het bedrijfsleven 45 %.
Die belastingvoordelen werden een dag na de presentatie van het KNAW-rapport hard bekritiseerd door het Centraal Planbureau (CPB). Volgens het CPB bevoordelen de Innovatiebox en de Wet Bevordering Speur en Ontwikkelingswerk (WBSO) vooral grote bedrijven zonder dat ze innovatie aantoonbaar aanjagen. Innovatieve startups profiteren nauwelijks van beide voorzieningen. Met name de Innovatiebox moet het ontgelden: het is ‘een subsidie voor winstgevende bedrijven met innovaties uit het verleden’. De box verlaagt het tarief van de winst- of vennootschapsbelasting over winst uit innovatie van 25 naar 5 %. Dit kostte de overheid vorig jaar € 1,7 miljard, evenveel als de afschaffing van de dividendbelasting zou hebben gekost. Volgens voorstanders van de maatregel is het nut vooral een beter vestigingsklimaat voor bedrijven in Nederland. Onder WBSO betaalt de overheid de loonkosten voor vooraf goedgekeurde R&D-projecten. Dit is in het voordeel van bedrijven die hun onderzoek en ontwikkelen goed kunnen plannen, volgens het CPB ongeschikt voor de dynamische open innovatie, die digitalisering mogelijk maakt.
