Johan Herrenberg
Dertig jaar geleden bezocht ik voor de eerste keer de Britse hoofdstad. Ik liep door de drukke Strand, op weg naar Trafalgar Square. Op een gegeven moment moest ik me om mensen heen werken die, raadselachtig, in een lange rij stonden te wachten voor een doodnormale muur.
Nou was een automatiek voor mij als Nederlander een vertrouwd verschijnsel – in het Amsterdamse raakte destijds zelfs de term ‘FEBO-buikje’ in zwang – maar niemand vertrok hier met een kroket of kaassoufflé. Wél met iets anders: vers geld. Uw verbaasde columnist had de toekomst gezien. In augustus 1986 was bij ons de geldautomaat namelijk nog nauwelijks in het straatbeeld opgedoken; als je vrijdagavond plotseling besefte nog geld nodig te hebben, dan kon je wachten tot maandag of lenen bij vrienden of familie.
De toekomst zie ik tegenwoordig elke dag; al mijn stukjes handelen er feitelijk over. De ‘digitale transformatie’ met haar ‘disruptie’ draait op volle toeren, en internet is de motor. Ja, eigenlijk merk ik dit hele jaar een subtiele kanteling, een soort onstuitbare revolutie in slow motion, op alle gebieden. De welwillendheid en het vertrouwen waar instellingen, industrieën, politieke partijen, de media ooit op konden rekenen, erodeert almaar sterker. Denk aan de brexit. Denk aan… president Trump (een reële mogelijkheid). De ‘zittende machten’ zitten in de knel.
Branches, ideeën, bedrijfsvoering, leefwijzen, alles gaat op de schop. Achter elke smartphone steekt een vernetwerkte klant en kiezer, de klant meer koning dan ooit en het gevecht om zijn gunst des te heviger. Amazon, Spotify, Uber, Airbnb – platforms concurreren met winkels, zenders, taxibedrijven en reisbureaus. Een tastbare aanwezigheid wordt een kostbaar nadeel, want platforms zijn internationaal, realtime, immaterieel en zetten je wens bijna wrijvingsloos om in werkelijkheid. Ik zeg ‘bijna’, want in het geval van een aankoop zal deze ook nog moeten worden bezorgd, tot een zoveelste Star Trek-profetie werkelijkheid wordt en alles gewoon naar je toe wordt ‘gebeamd’. Behoeftebevrediging ging nog nooit zo bliksemsnel.
Dertig jaar na mijn ‘ATM-schok’ in Londen, blijven de banken niet achter. Om te overleven in veranderende tijden, zijn ze dan ook bezig met een noodzakelijke transformatie en sluiten ze wederzijds vruchtbare partnerschappen met snelle, innovatieve bedrijfjes in de zogeheten ‘FinTech’-sector. Geld is driftig aan het digitaliseren. We pinnen als gekken, regelen onze zaken online, maar doen ook regelmatig betalingen met nieuwe spelers als Google, Apple en PayPal. Het idee van de volksbank, van een boom die landelijk overal zijn takken heeft, is definitief verleden tijd: hoe meer onze telefoon een draagbaar bankfiliaal wordt, des te meer stenen equivalenten er verdwijnen.
Voilà, Koning Klant! Met een geldautomaat op zak, hoeft hij er nooit meer voor in de rij te staan. Of een rij te omzeilen.
Johan (J.Z.) Herrenberg is schrijver en alfa in hart en nieren, maar met een warme belangstelling voor techniek.
