China schrijft geschiedenis met de eerst werkende thoriumreactor, die blijft draaien tijdens het bijvullen.
In de afgelegen Gobiwoestijn heeft China een wereldprimeur bereikt: het land is erin geslaagd om een werkende thoriumreactor bij te vullen terwijl deze in bedrijf bleef. Deze prestatie markeert een revolutionaire stap in de zoektocht naar veilige, duurzame en overvloedige kernenergie.
Tijdens een besloten bijeenkomst bij de Chinese Academie van Wetenschappen (CAS) werd het nieuws gedeeld door projectleider Xu Hongjie. Zijn boodschap was duidelijk: “We leiden nu het wereldwijde front.”
Thoriumreactor
De reactor – een zogenaamde thorium gesmoltenzoutreactor – genereert momenteel 2 megawatt thermisch vermogen. In plaats van water gebruikt hij gesmolten zout als koelmiddel én brandstofdrager. Thorium, een relatief onbekend maar veelbelovend alternatief voor uranium, is op zichzelf geen splijtstof, maar wordt in de reactor omgezet in uranium-233 – een splijtbare stof die de eigenlijke energie opwekt.
Het opmerkelijkste aan deze reactor is de manier waarop hij werkt: bij atmosferische druk, waardoor explosierisico’s drastisch afnemen. Bovendien remt het ontwerp zichzelf bij oververhitting – een natuurlijke veiligheidsfunctie die traditionele kerncentrales niet hebben.
Waarom dit zo belangrijk is
Thorium is veel overvloediger dan uranium – naar schatting drie tot vier keer zo veel in de aardkorst. Onlangs werd er zelfs nog een miljoen ton thorium gevonden in Binnen-Mongolië. Theoretisch genoeg om energie te leveren voor tienduizenden jaren.
Bovendien produceert het doorgaans minder langlevend radioactief afval dan conventionele uraniumreactoren, doordat het splijtingsproces minder zware en langdurig stralende bijproducten oplevert. Ook zijn de restproducten nauwelijks bruikbaar voor kernwapens, wat het risico op proliferatie sterk vermindert.
Toch betekent dat niet dat het afvalprobleem verdwijnt. Hoewel het volume kleiner is, ontstaan er in thoriumreactoren nog steeds problematische isotopen, zoals jodium-129 en technetium-99, die honderdduizenden jaren actief blijven. Daarnaast zorgt het verval van uranium-232 – een onvermijdelijk bijproduct van het thoriumtraject – voor extra complexiteit. Ook thoriumafval vereist dus een veilige, langdurige eindberging.
Een veilige eindberging blijft dus noodzakelijk, want het probleem van kernafval draait niet alleen om hoeveelheid, maar ook om giftigheid en stralingsintensiteit.
Voorstanders zien thoriumreactoren desondanks als een mogelijke gamechanger: schoon, veilig en vrijwel onuitputtelijk.
Oude droom nu realiteit
In de jaren ’60 experimenteerden Amerikaanse wetenschappers al met gesmoltenzoutreactoren, maar het programma werd stilgelegd ten gunste van uranium – deels vanwege militaire belangen. “De VS lieten hun onderzoeksdata publiek achter,” zegt Xu. “Wij waren hun opvolger.”
Xu’s team van het Shanghai Institute of Applied Physics dook in het oude Amerikaanse archief, reconstrueerde de experimenten, en ging daarna verder waar de Amerikanen waren gestopt. “We hebben alle technieken gemasterd – en daarna overtroffen,” aldus Xu.
Razendsnelle ontwikkeling
De bouw van de reactor begon pas in 2018. Binnen zes jaar ging het project van tekentafel naar operationeel bedrijf. In oktober 2023 bereikte de reactor zijn eerste kritische toestand, in juni 2024 draaide hij op vol vermogen, en slechts vier maanden later vond de bijvulling tijdens bedrijf plaats – een unicum.
Het team groeide van enkele tientallen naar meer dan 400 onderzoekers, waarvan velen hun vakanties opofferden om het project draaiende te houden.
Begin van een energierevolutie?
China kijkt al verder. Er wordt momenteel gewerkt aan een veel grotere thorium gesmoltenzoutreactor, die in 2030 operationeel moet zijn en 10 megawatt elektrische energie zal leveren – genoeg om duizenden huishoudens van stroom te voorzien.
China is lang niet de enige speler
De rest van de wereld kijkt met groeiende interesse naar thoriumtechnologie. India onderzoekt al langer thorium als splijtstof, en ook landen als Noorwegen, Canada en de VS volgen ontwikkelingen op de voet. Maar met deze doorbraak neemt China een voorsprong die lastig in te halen lijkt.
Waar kernenergie vaak onder vuur ligt vanwege veiligheid en afval, laat deze technologie zien dat er alternatieven bestaan die die problemen rechtstreeks aanpakken. Als China zijn plannen doorzet, kan thorium binnen afzienbare tijd een sleutelrol spelen in de wereldwijde energietransitie.
Krachtig signaal
Het succes van China’s eerste werkende thoriumreactor is veel meer dan een technologische mijlpaal: het is een krachtig signaal dat een nieuwe generatie kernenergie werkelijkheid wordt. Een generatie die veiliger, duurzamer en democratischer is – met thorium in de hoofdrol.
De vraag is niet meer of thoriumreactoren de toekomst zijn, maar: wie volgt?
