Telefoneren vanuit ondergedoken onderzeeboten

Menno Steketee

Het Amerikaanse defensiebedrijf Lockheed-Martin ontwikkelt voor de onderzeevloot van de Verenigde Staten een systeem – Communications at Speed and Depth (CDS) gedoopt – waarmee de bemanning van grote diepte kan bellen en mailen met het marinehoofdkwartier of met familieleden thuis.

Onderzeeboten kunnen ondergedoken moeilijk draadloos communiceren. Dat heeft niet alleen te maken met de fysieke eigenschap van water om de meeste elektromagnetische straling te absorberen; onderzeeboten willen ook niet het risico lopen om al zendend hun positie prijs te geven. Onderzeeboten ontvangen daarom orders door op gezette tijden een antenne boven water te steken. De precieze procedures en de technische achtergronden daarvan zijn goeddeels geheim: journalisten die een Nederlandse onderzeeboot bezoeken, mogen de communicatiekamer niet betreden.

 

De zendstations die Amerikaanse, Britse en Russische atoomonderzeeboten bevelen toesturen, doen dat met een extreem lage frequentie (ELF), wat inhoudt dat deze moeten worden opgevangen via sleepantennes van wel zeventig kilometer lang. Deze ELF-radioenergie dringt relatief diep door in zeewater waardoor de onderzeeboot orders kan ontvangen terwijl hij ondergedoken is. Die techniek is echter complex en kostbaar.

 

Het CDS-programma ontwikkelt boeien die fungeren als de antenne op een periscoop, maar verbonden zijn met de onderzeeboot via een kilometerslange glasvezelkabel. De boei, die van bescheiden omvang is en vanuit een kleine buis buiten de drukhuid van de onderzeeboot wordt afgeschoten, laat zichzelf na een half uurtje zinken. Er blijven dus geen fysieke sporen van de onderzeeboot achter.

 

Behalve de boei aan een lange draad is er ook een variant in ontwikkeling die dienst doet als schakelstation. Deze ontvangt radiosignalen en zet deze om in akoestische data, en andersom. Hoewel het gebruik van deze boeien tijdens operationele missies vanzelfsprekend tot een minimum wordt beperkt, komt wel de mogelijkheid dichterbij om in vredestijd ‘naar huis te bellen’ zonder dat de onderzeeboot naar het oppervlak hoeft.