De kwantumcomputer is misschien nog in zijn kinderschoenen, maar op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen zijn ze al druk bezig met het experimenteren met de eerste prototypes. Als onderdeel van het Techruption-programma hebben TNO en Rabobank onderzocht of de computer gebruikt kan worden om bijvoorbeeld leningenportefeuilles te optimaliseren en analyseren, waarbij rekening wordt gehouden met milieuaspecten en duurzaamheid. De eerste resultaten zijn positief.
TNO-onderzoeker en hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, Frank Phillipson, zorgt er meteen voor dat de verwachtingen niet te hoog gespannen zijn. Kwantumcomputertechnologie is nog niet volledig ontwikkeld. “En dat zal nog wel even duren. Het kan nog wel 50 jaar duren voordat we een kwantumcomputer hebben die foutloos functioneert. Echter, de mensen die computers bouwen bij IBM, Microsoft, Google, D-Wave en Intel, en natuurlijk de medewerkers van QuTech in Delft, boeken vooruitgang. De eerste computers zijn al klaar voor gebruik; we hebben er één gebruikt voor een onderzoeksproject met Rabobank en deze inspanningen zijn succesvol geweest. We hebben interessante resultaten behaald.”
Snelle berekeningen
In een notendop: een kwantumcomputer kan veel sneller berekeningen uitvoeren door gebruik te maken van het qubit, omdat het in tegenstelling tot een gewoon bit tegelijkertijd nullen en enen kan vormen. Frank Phillipson knikt. “Heel simpel gezegd, ja. Het vormen van qubits blijkt echter ontzettend ingewikkeld te zijn. Het lukt nog maar mondjesmaat; de eerste kwantumcomputers hebben slechts een paar qubits. Er is ook nog geen sprake van stabiliteit. We hebben echter wel het punt bereikt waarop de kwantumcomputer berekeningen kan uitvoeren die een traditionele computer niet kan. Uiteindelijk zal de kwantumcomputer onmetelijk sneller zijn dan de computers die we vandaag de dag gebruiken. Dit geldt met name voor specifieke toepassingen, maar ook voor het verwerken van gegevens op een andere manier dan momenteel mogelijk is. Dit is ontzettend belangrijk voor de analyse en verwerking van enorme hoeveelheden gegevens, evenals voor kunstmatige intelligentie (AI), de basis van de nieuwe digitale revolutie. We hebben natuurlijk nog een lange weg te gaan.”
Meer mogelijkheden
De eerste kwantumcomputers zijn al operationeel, in Delft en net over de grens in Duitsland, onder andere. Een Canadese computer werd gebruikt voor het berekeningsproces voor Rabobank. “Ik ontmoette Frank tijdens een Techruption-evenement op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen,” zegt Mischa Vos, leider van het QuantumLab, onderdeel van de Strategy & Innovation-divisie van Rabobank. “We raakten aan de praat over de mogelijkheden van kwantumcomputers. Ik geloof dat dit een veelbelovende ontwikkeling is, aangezien een kwantumcomputer informatie op een andere manier verwerkt dan een gewone computer. Kwantum kan meer taken tegelijkertijd uitvoeren. Dit kan ons helpen bij het analyseren van portefeuilles en het nemen van strategische beslissingen, bijvoorbeeld.”
Resultaten
Er volgden verschillende gesprekken en vergaderingen, waarna TNO aan de slag ging met een model voor Rabobank. “Meer specifiek zijn deze modellen ontworpen om onze wereldwijde leningenportefeuille in de agrarische en voedselsectoren te verbeteren,” vervolgt Mischa Vos. “We wilden niet alleen een traditionele analyse van omzet, winst en rendement, maar we wilden ook dat deze modellen doelstellingen voor de klimaatdoelen van Parijs zouden bevatten, evenals de impact die onze portefeuille daarop heeft. En alles moest een horizon van meerdere verschillende periodes bevatten, tot tien jaar. Het resultaat was een aangename verrassing voor ons. We hadden al snel een analyse die als basis kon dienen voor toekomstige beslissingen.”
Klimaatdoelen
Frank Phillipson was persoonlijk zeer tevreden met de resultaten. “Het biedt een concreet praktijkvoorbeeld dat het potentieel van de kwantumcomputer iets duidelijker maakt. We zijn nu in gesprek over een vervolg.” Mischa Vos bevestigt dit. “Het is een beslissing van het bestuur, maar als Rabobank willen we een positieve rol spelen bij het behalen van de klimaatdoelen in 2035. In dat kader is onze portefeuille belangrijk. Waar investeren we en waar investeren we niet?”
Techruption-programma
Het Techruption-programma op de Brightlands Smart Services Campus bestaat al vijf jaar. “We brengen kennisinstellingen, onderzoekers, technologie- en andere bedrijven en instellingen samen om projecten te ontwikkelen die betrekking hebben op de nieuwste disruptieve technologieën zoals zelfsoevereine identiteit (SSI), AI en kwantumcomputing,” zegt campusprogrammamanager Valerie Tripels. “Dit zijn projecten die ongeveer acht maanden duren en concrete sociale en andere vraagstukken omvatten. Op dit moment hebben we vijf projecten lopen, waaronder de casus van Rabobank en TNO. Een ander voorbeeld is het creëren van een enkele synthetische dataset om risicofactoren voor armoede te analyseren. Dit is een project waarbij APG, de Nederlandse Nationale Politie, CBS en TNO betrokken zijn.”
Netwerk
TNO en Rabobank zijn optimistisch over Techruption. “We moeten innoveren, nieuwe wegen inslaan,” zegt Mischa Vos. “Dit kunnen we niet alleen. Brightlands brengt kennis en expertise samen in een uitstekend en groeiend netwerk. Je moet wel bereid zijn informatie te delen, maar zodra je die drempel overgaat en weet dat de omgeving veilig is, profiteren we er allemaal van.”
