In 2025 ging de wereld voluit voor megaprojecten. Van waterkracht en kernfusie tot quantumcomputers en groen staal. TW inventariseert de plannen die de toekomst moeten vormgeven, en de risico’s die daarbij horen.
Zestig gigawatt waterkracht in de Himalaya, een kernfusiecentrale die belooft stroom te leveren, robots die complete zonneparken bouwen en een quantumcomputer met een miljoen qubits. In 2025 werden wereldwijd projecten gelanceerd die qua schaal, kosten en technische ambitie hun gelijke nauwelijks kennen. Overheden, techbedrijven en investeerders zetten miljarden in op oplossingen voor energie, klimaat, digitalisering en industrie.
Maar groot denken betekent niet automatisch succes. Sommige projecten beloven een fundamentele doorbraak, andere roepen twijfels op over haalbaarheid, kostenbeheersing en geopolitieke gevolgen. Tussen visionaire techniek en bestuurlijke werkelijkheid ligt vaak een spanningsveld dat pas jaren later zichtbaar wordt.
TW zet een aantal van de meest opvallende projecten en plannen die in 2025 van start gingen op een rij. Van waterkracht en natuurherstel tot kernfusie, groen staal en quantumtechnologie. Initiatieven die laten zien hoe ver de wereld wil gaan om grote maatschappelijke en technologische problemen aan te pakken.
Grootste waterkrachtcentrale ooit
Op 19 juli 2025 gaf de Chinese premier Li Qiang het startschot voor de bouw van het Motuo Hydropower Station in de Tibetaanse Yarlung Tsangpo rivier. Met een vermogen van 60 gigawatt en een jaarlijkse productie van 300 miljard kilowattuur wordt dit verreweg de grootste waterkrachtcentrale van de wereld. Het project moet in 2033 opereren en kost €120 miljard. Het wordt een run-of-the-river centrale waarbij water via vier of vijf tunnels van ieder 20 kilometer langs turbines wordt gevoerd. De centrale benut een natuurlijk verval van 2.000 meter over een traject van 50 kilometer. Er zullen geen immense dammen nodig zijn. De Yarlung Tsangpo vervolgt haar weg stroomafwaarts door India (als de Brahmapoetra) en Bangladesh (als de Jamuna). Deze beide landen maken zich zorgen over de effecten die het project zal hebben op waterstanden, erosie en de hoeveelheid sediment in hun rivieren.
Natuurherstel in Florida
Op 23 september 2025 kwam in Florida het Everglades Agricultural Area Reservoir Project gereed, een reservoir van 300 miljoen kubieke meter waarin water uit Lake Okeechobee en aangrenzende landbouwgebieden wordt opgevangen en gezuiverd. Het is een essentieel onderdeel van het Comprehensive Everglades Restoration Project, een initiatief van € 22 miljard voor het herstel van Florida’s Everglades. Het US Corps of Engineers noemt dit het grootste ecorestauratieproject van de wereld. De Everglades is in essentie een 80 kilometer brede en 160 kilometer lange, zeer ondiepe rivier die het water uit Lake Okeechobee traag afvoert naar de Florida Bay. Door de bedijking van het meer, het gebruik van water voor irrigatie en drinkwater en de hoge concentratie aan nitraten is dit unieke ecosysteem zwaar beschadigd. Het US Corps of Engineers denkt nog eens 20 jaar nodig te hebben om het hele project af te ronden.
Kernfusie of voodoo?
In juli 2025 begon Helion Energy in de Amerikaanse staat Washington met de bouw van Orion, de eerste kernfusie-installatie ter wereld die op commerciële schaal stroom moet gaan leveren. Het durfkapitaal komt van Microsoft en van Sam Altman, de CEO van OpenAI. Helion Energy benut magneto-inertiële fusie, een technologie die op papier een stuk efficiënter is dan een conventionele installatie met een tokamak. Helion’s prototype Polaris heeft echter nog steeds niet bewezen dat de technologie ook echt meer energie opwekt dan erin wordt gestopt. Kritische plasma-wetenschappers bestempelen het project daarom als voodoo-fusie. Mocht Orion in 2028 in staat zijn de beloofde 50 megawatt te leveren, dan zou dat wel eens de doorbraak van de eeuw kunnen zijn.
Groen staal
Microsoft tekende in september 2025 een contract om low-carbon steel te kopen van het Zweedse bedrijf Stegra voor de bouw van zijn datacenters. De Zweden hopen dat de Stegra-staalfabriek in Boden eind 2026 als eerste ter wereld low-carbon staal zal produceren. Het bedrijf wil vanaf 2028 jaarlijks 2,5 miljoen ton groene staal produceren. Stegra gebruikt groene waterstof, gemaakt via elektrolyse en met groene stroom, om zuurstof uit het ijzererts te halen. Het zuurstofarme ijzer wordt vervolgens gebruikt voor het maken van staal met een zeer lage CO2-uitstoot. De bouw van de fabriek kost €6,6 miljard en het groene staal zal waarschijnlijk 20 tot 30 procent duurder zijn dan conventioneel staal. Het proces werkt alleen optimaal met een high-grade ijzererts dat niet meer dan vijf procent van de totale productie van ijzererts uitmaakt.
Qubit, qubit, qubit
Op 1 oktober 2025 begon PsiQuantum op het terrein van het Illinois Quantum and Microelectronics Park in Chicago met de bouw van een miljoen-qubit, fault-tolerant quantumcomputer. Deze computer gebruikt fotonische qubits, individuele fotonen, in plaats van halfgeleidende materialen. De fotonen worden gegenereerd en gemanipuleerd met behulp van on-chip interferometers die zijn opgebouwd uit siliciumfotonica; precieze componenten gecodeerd op chips die geproduceerd zijn met behulp van standaard halfgeleiderprocessen. De kwantumcomputer moet problemen oplossen op het gebied van materiaalkunde, scheikunde, medicijnontwikkeling en klimaatverandering. Problemen die te complex zijn om te simuleren met conventionele supercomputers.
Super siliciumanode uit Nederland
Een startup is niet langer een startup wanneer zijn experimentele product of uitvinding in massaproductie gaat. Dat beleefde LeydenJar in 2025. Het Nederlandse bedrijf maakte in oktober 2025 bekend dat het Chinese Highpower de LeydenJar siliciumanodes op grote schaal gaat gebruiken voor de productie van zeer geavanceerde lithium-ionbatterijen. Siliciumanodes kunnen in principe veel meer ionen opslaan dan anodes van grafiet. Het makke: siliciumanodes gaan razendsnel stuk. Dat is dus niet het geval met de anodes van LeydenJar die dankzij een poreuze nanostructuur honderden keren kunnen worden geladen met minimaal verlies aan capaciteit. LeydenJar maakt zelf rollen van het materiaal die vervolgens naar China verscheept worden. De next-generation batterijen die Highpower hiermee gaat maken zullen uitermate geschikt zijn voor elektronische producten met AI-toepassingen.
Robots bouwen zonnecentrale
Zonnepanelen worden in fabrieken al lang gemaakt door robots. Ze worden nu ook grootschalig ingezet voor het installeren van zonnepanelen. AI-robots van de firma Luminous Robotics zijn bezig 500.000 zonnepanelen te plaatsen voor de Goorambat East Solar Farm in Australië. Zo’n robot haalt een zonnepaneel op en legt het met grote precisie op het bestaande raamwerk. Er worden nog wel mensen gebruikt om de panelen vervolgens vast te maken. AI-robots zijn volgens Luminous Robotics veel beter in staat autonoom te opereren dan conventionele robots. Ze kunnen reageren op plotselinge veranderingen in de omgeving en leren van fouten.
De duurste kerncentrale
Ooit begroot op €20 miljard, in 2025 kan dat bedrag worden bijgesteld tot €40 miljard. De Britse Hinkley Point C kerncentrale wordt daarmee in ieder geval de duurste kerncentrale ooit. Op het bouwterrein in Somerset en in de toeleveringsketen werken momenteel 26.000 mensen. Het Franse EDF overziet de bouw van twee EPR-reactoren die samen goed zijn voor 3.260 megawatt. Kosten zijn uit de hand gelopen door de meerdere aanpassingen aan de reactoren, werkonderbreking door COVID, een tekort aan essentiële materialen en een gebrek aan Britse expertise op het gebied van nucleaire constructie. De kosten liepen ook op omdat China General Nuclear (CGN) zich in 2023 gedwongen voelde zich terug te trekken uit het project. Hinkley Point C zal niet lang de duurste centrale blijven. De kosten van Sizewell C, een kerncentrale in aanbouw in het Britse Suffolk, worden nu al geschat op €44 miljard.
