Johan Herrenberg
Er was eens een collega van mijn vader die in zijn vrije tijd graag mocht programmeren. Belangeloos schreef hij voor zijn werk een nuttig stukje software, en de waardering van de bazen was groot. Ook maakte het hem overbodig, dus bij de volgende ontslagronde werd hij beloond met oneindig veel vrije tijd om te programmeren.
Dat grimmige sprookje schoot me te binnen bij bestudering van De robot de baas, de onlangs gepubliceerde ‘verkenning’ van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), wat als een vervolg kan worden beschouwd op het rapport Werken aan de robotsamenleving van het Rathenau Instituut, waarover ik verleden jaar in TW 38 al eens schreef. Mijn beeld van de toekomst van technologie en werk is door De robot de baas bijgesteld en verdiept. Aanbevolen.
De samenstellers pleiten voor een ‘inclusieve robotagenda’ voor overheden, werkgevers en werkenden, onderzoekers en andere betrokkenen. Robot en mens moeten elkaar complementeren en niet beconcurreren; de sterke punten van beide moeten de productiviteit verhogen. De arbeidskwaliteit moet worden bewaakt, de effecten van robots en andere machines op de verdeling van inkomen en bezit goed in de gaten gehouden. Ook moet het onderwijs niet louter meer gericht zijn op kennis (die snel veroudert; combineren is belangrijker), maar bij de leerlingen sociale, creatieve en empathische vaardigheden ontwikkelen, waarin robots de mens nooit naar de kroon zullen steken. Wij wachten maar af, want de kleine tot middelgrote bedrijven die van de robotisering zouden kunnen profiteren, kijken de kat uit de boom, de overheid faciliteert nog te weinig en investeerders tonen weinig durf. In Nederland gaan de dingen vooralsnog langzaam.
Twee weken geleden was ik op Schiphol, waar ik een oude schoolvriend bezocht. Hij is daar nu al bijna 30 jaar werkzaam. Als supervisor regulatie (zeg maar ‘opperherder van bagagekarren’) heeft hij zo’n twintig man onder zich, die in de terminals de verdoolde exemplaren oppikken, ze verzamelen en verhuizen naar plekken waar ze nodig zijn. Op dat hele proces, dat op piekogenblikken van aankomst en vertrek best wel ingewikkeld kan worden, ziet mijn vriend toe: hij loopt door de hallen, houdt mensen scherp, maakt een grapje en een praatje, neemt beslissingen.
Wat rondlezend op het net, stuit ik op de start-up Undagrid, die van onder andere KLM en Schiphol geld heeft gekregen voor hun vinding: een energiezuinig zendertje voor stroomloze apparaten zoals bagagekarren en containers, die dan kunnen worden vernetwerkt; een ontvanger verkrijgt informatie van de objecten (locatie, toestand et cetera) en stuurt deze door naar het internet, waar een gebruiker de gegevens kan lezen. En ik denk aan mijn joviale vriend en zijn collega’s. Hoe pakt dit uit? De tijd zal het ons allemaal leren.
Johan (J.Z.) Herrenberg is schrijver en alfa in hart en nieren, maar met een warme belangstelling voor techniek.
