Rijkert Knoppers
Voor het einde van het jaar 2015 zal er een nieuwe mondiale oliecrisis uitbreken.
Dit is de centrale stelling in het nieuwste boek Uit de olie van dr. Jeremy Leggett, als geoloog verbonden aan de universiteiten van Cambridge en Oxford. Het bereiken van het zogenaamde ‘peak oil’ moment – waarna de productie van fossiele brandstoffen alleen nog zal afnemen – zal volgens het boek samengaan met vier andere mondiale crises: een financieel debacle, een klimaatschok, het uiteenklappen van de koolstofzeepbel en de ineenstortende schaliegaswinning.
Leggett heeft een lange carrière in de energiewereld achter de rug. Oorspronkelijk werkte hij als consulent in de olie-industrie, maar een groeiende verontrusting over de mondiale milieuproblematiek maakte dat hij in 1989 bij Greenpeace in dienst trad. Later richtte hij de denktank Peakoil Taskforce op en werkte hij als voorzitter van het Carbon Tracker Initiative, een prestigieuze organisatie die energierisico’s voor investeerders zichtbaar maakt. Om ook een concreet alternatief te stellen tegenover zijn eigen sombere analyses rond de komende oliecrisis begon Leggett in 1998 met SolarCentury, een succesvol internationaal zonne-energiebedrijf met onder meer een kantoor in Helmond.
Toch blijft de problematiek rond fossiele brandstoffen hem bezighouden. Met als meest recente resultaat: het boek The energy of nations, waarvan onlangs de Nederlandse vertaling verscheen. Afgelopen maandag gaf Leggett een lezing over de mogelijke oliecrisis aan de Universiteit Utrecht.
Waar is de stelling dat de olie rond 2015 gaat pieken eigenlijk op gebaseerd? Zijn er niet al zo veel voorspellingen op dit gebied gedaan? Shell-medewerker Marion King Hubbert stelde bijvoorbeeld al in 1956 dat de piek zou plaatsvinden rond 1967. Lijnrecht hiertegenover staat de recente bewering van het International Energy Agency dat de olievoorraden pas na 2035 uitgeput beginnen te raken. Wie heeft er gelijk? ‘Ik zou mijn uitspraak over het piekolie-moment geen voorspelling willen noemen, het is een beste schatting’, verduidelijkt Leggett. ‘Het belangrijkste debat gaat tussen degenen die zeggen dat de productiepiek eerder dan 2015 komt of veel later, pas na 2030. Waar het om gaat, is echter dat zelfs als de olie pas bijvoorbeeld rond 2020 zou pieken, we daar niet op voorbereid zijn. Dat is mijn belangrijkste stelling.’
Maar de oliemaatschappijen zullen toch ook wel beseffen dat er ooit een piek komt? Ligt het niet voor de hand dat zij hun risico’s gaan spreiden door bijvoorbeeld in duurzame bronnen te gaan investeren? ‘Het is zelfs erger dan dat, want Shell en BP stellen zich steeds minder actief op ten aanzien van duurzame energiebronnen. Uit de markt voor zonne-energie zijn ze zelfs volledig verdwenen’, aldus Leggett. ‘Ze concentreren zich uitsluitend op gas en olie, met de nadruk op gas, overigens. In het boek laat ik zien dat er vooral sprake is van een culturele kwestie. Dat aspect bleek ook tijdens een debat van de Financial Times in 2012, waarbij Tony Hayward, de voormalige ceo van BP, stelde dat er oneindige hoeveelheden gas en olie zijn. Hij weet heel goed dat dat fysiek onmogelijk is. De oliemaatschappijen voelen zich sterk genoeg om deze onzin te verkondigen, ze verdedigen hun winstgevende handel met misleidende mantra’s.’
Leggett beseft dat deze stevige uitspraken, in combinatie met zijn achtergrond, vragen kunnen oproepen over zijn objectiviteit. Hij heeft er immers alle belang bij dat de olie- en gasindustrie in fotovoltaïsche zonnepanelen gaat investeren. ‘De mensen die mijn werk lezen en mijn carrière bestuderen weten dat ik een zonnefabriek ben begonnen vanuit mijn langdurige betrokkenheid rond de mondiale afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en de klimatologische veranderingen’, zegt hij. ‘Maar het hebben van een dubbele pet is inderdaad een probleem voor mij. Het vereist dat mensen wat dieper moeten graven, voordat ze de waarheid willen aannemen.’
Ziet Leggett, gezien zijn investering in zonne-energie, deze duurzame energiebron als het beste alternatief voor olie en gas? ‘Het toepassen van zonnepanelen is een aantrekkelijke strategie, kijk maar naar Duitsland. Toch moet je eerst de energie-efficiënte op het gebied van transport en de elektriciteitsopwekking verhogen. Maar er is geen ‘magic bullet’. We kunnen de crisis verzachten maar we kunnen deze niet afwenden. Het is de uitdaging om te zoeken naar de beste middelen om deze situatie te kunnen beheersen.’
