Teake Zuidema
Kunstmatige intelligentie (ki) ontwikkelt zich steeds verder en speelt een steeds grotere rol in de samenleving. Daar lijken wetenschappers en politici inmiddels van overtuigd. Het is daarmee een soort Rorschachtest geworden die de aspiraties en angsten van alle betrokkenen onthult.
‘De winnaar op dit terrein, zal de heerser van de wereld zijn.’ Dat zei Vladimir Putin in een radiotoespraak tot Russische scholieren. Rusland is dan ook bezig met de ontwikkeling van een Mach 6-gevechtsvliegtuig dat uitsluitend bestuurd wordt door ki.
En automaker Tesla wil in rap tempo met ki miljoenen chauffeurs overbodig maken. Tegelijkertijd voorspelt Elon Musk, de ceo van dit Amerikaanse bedrijf, dat ki niet alleen leidt tot grootschalige werkeloosheid, maar ook tot een derde wereldoorlog.
Europese ondernemers, verenigd in het Joint European Disruption Initiative (JEDI), waarschuwen dat Europa wat betreft ki achteropraakt bij Google, Apple, Facebook (allen Amerikaans) en China. ‘Als Europa zijn tempo niet opvoert, dan wordt het irrelevant’, zegt André Loesekrug-Pietri, een van de participanten in JEDI.
China lanceerde in 2017 een even groots als vaag plan dat ervoor moet zorgen dat het land in 2030 de nummer een is op het gebied van ki. Chinese wetenschappers publiceerden in 2017 al meer artikelen over ki dan alle wetenschappers die werken voor Amerikaanse bedrijven en academische instellingen.
Het viel de Amerikaanse media op dat het Chinese manifest verdraaid veel leek op een rapport dat president Obama’s Office of Science and Technology Policy (OSTP) in 2016 publiceerde over ki in de VS. Dat rapport is opgeborgen. OSTP heeft sinds het aantreden van president Trump geen directeur meer.
In de ki draait alles – naast talent, r&d en de benodigde hardware – om massale hoeveelheden data die nodig zijn om algoritmen te trainen. Chinese ki-experts hebben het grote voordeel dat ze gemakkelijk toegang hebben tot de data van 730 miljoen Chinese internetgebruikers.
In Europa ligt dat anders. Arjan van Hessen, onderzoeker taal- en spraaktechnologie aan de Universiteit Twente, noemde in de NRC de nieuwe Europese General Data Protection Regulation (GDPR) een strop om de nek van Europese bedrijven die op zoek zijn naar de heilige graal: ki-systemen die taal begrijpen.
Volgens Max Welling, hoogleraar machine learning aan de UvA, valt het allemaal wel mee met GDPR. Hij zegt in de Volkskrant: ‘We kunnen data goed anonimiseren. Europa moet niet dezelfde kant op als de VS of China, maar juist voor de morele balans zorgen.’
Ondanks alle Chinese activiteiten, meent The Economist dat Alphabet, het moederbedrijf van Google, en Amazon het verst gevorderd zijn met ki. Deze bedrijven hebben niet alleen de meest gerenommeerde onderzoekers, ze verdienen – in tegenstelling tot veel concurrenten – ook al flink aan ki-toepassingen.
Wat moet Europa doen om meer te zijn dan een moreel kompas voor ki-toepassingen? JEDI wil een Europees fonds van € 1 miljard dat snel geld kan geven aan Europees fundamenteel onderzoek zoals de Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) dat doet in de VS.
Is € 1 miljard veel geld? Marktonderzoeker IDC voorspelt dat alleen het bedrijfsleven in 2021 al € 48 miljard zal uitgeven aan ki.
