Gerald Schut
1 tot 3 miljoen bestaande woningen in Nederland kunnen met ‘5e generatie warmte-koudenetten’ aardgasvrij gemaakt worden zonder het elektriciteitsnet extra te belasten en zonder externe warmtebron. Dat stelt een consortium van bedrijven en onderzoekers onder leiding van de TU Delft in het eindrapport ‘ZONNET: Lage temperatuur feed-in ZonneWarmteNet’ voor TKI Urban Energy.
De warmte wordt in dit concept geleverd door 4 à 6 PVT-panelen per woning, die zowel elektriciteit als warmte opwekken. Overtollige zomerwarmte wordt in een wko (warmte-koude-opslag) opgeslagen, zodat ’s winters individuele warmtepompen zeer efficiënt kunnen werken om verwarming en tapwater te verzorgen (voor verwarming een COP van tegen de 6 vs een COP van 3,5 à 4 bij lucht-waterwarmtepompen). Het concept is doorgerekend voor de Haarlemse jaren 30 wijk Ramplaankwartier.
‘Dit is eigenlijk de mooiste manier die ik ken om bestaande wijken aardgasvrij te maken,’ zegt Ivo Pothof (Deltares en TU Delft). ‘Je wekt de warmte in de wijk zelf op en hebt weinig afwenteling op de omgeving doordat je geen elektriciteitsnet hoeft te verzwaren.’ De belangrijkste vereiste is een geschikte watervoerende laag in de bodem voor een wko.
Uit een vergelijking tussen 10 aardgasvrije concepten kwam het zonnewarmtenet voor bestaande wijken als een van de voordeligste opties uit de bus. Daarbij wordt uitgegaan van een kostendaling van 20% voor de individuele aflevereenheden in de woningen. ‘Dat is geen wishful thinking,’ reageert Pothof. ‘Groepskorting kan zorgen voor extra kostenbesparing, Bovendien kunnen warmtenetten slimmer worden aangelegd: direct langs de woning of zelfs langs de dakgoot; dan zit je direct op de juiste plek. Tenslotte onderzoeken we of je kunt werken zonder speciale radiatoren voor lage temperatuur verwarming (ltv). Dat scheelt weer €3.000 per woning.’
Bij de berekening wordt er vanuit gegaan dat de salderingsregel (waarmee in de zomer opgewekte elektriciteit door zonnepanelen kan worden weggestreept tegen in de winter gebruikte elektriciteit van het net) zal blijven bestaan, hoewel het kabinet heeft laten weten dat die tot 2030 zal worden afgebouwd. Daarnaast dekt het concept alleen de warmtevraag van huishoudens. De elektriciteitsvraag (grofweg een vijfde van de energievraag) moet alsnog van elders komen als er geen ruimte meer op het dak is voor zonnepanelen.
Als er wel externe warmtebronnen zijn, zoals geothermie of restwarmte is een regulier warmtenet een belangrijk aardgasvrij concept. Anders zijn hybride warmtepompen volgens Pothof een goed alternatief.
Het onderzoeksconsortium bestaat uit de TU Delft, Deltares, Greenvis, Stichting SpaarGas met gemeente Haarlem, Triple Solar, Fortes Energy Systems, de WarmteTRansitieMakers en ENGIE.
