Hein Versteegen, directeur De Groene Boog.
Vier jaar geleden won bouwcombinatie ‘De Groene Boog’ de tender voor de A16 Rotterdam, de duurzame snelweg tussen de A16 en de A13 met daarin de nieuwe Rottemerentunnel. Nu wordt ‘De Groene Boog’ geplaagd door leveranties als gevolg van Poetins oorlog. ‘Ik maak me grote zorgen of we het project, wegens benodigde materialen, wel ‘just in time’ kunnen opleveren’, zegt Hein Versteegen, directeur van ‘De Groene Boog’.
In nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat heeft het consortium al een groot deel van het elf kilometer lange energieneutrale traject gerealiseerd (de Rottemerentunnel bedraagt alleen al meer dan twee kilometer). Het consortium ‘De Groene Boog’ bestaat uit Dura Vermeer, Besix, Van Oord, TBI (Mobilis en CroonWolter&Dros), Rebel en John Laing. Vanuit Dura Vermeer leidt Hein Versteegen het omvangrijke project.
Door Tseard Zoethout
Wat zijn de belangrijkste duurzame innovaties?
‘Eerst en vooral gelijkstroom in de tunnel. Dat is nooit eerder in de GWW-sector vertoond. Met gelijkstroom heb je veel minder transportverliezen. Ook kunnen we met één centrale omvormer toe waar voor wisselstroom meerdere storingsgevoelige omvormers noodzakelijk zijn. Dat is zowel qua energieverbruik als onderhoud interessant.’
‘Stroom wekken we op met zonnevelden naast de weg. De ontwikkelingen in PV-technologie volgen we dagelijks zodat we de nieuwste panelen in het ontwerp kunnen verwerken. We onderzoeken nu of we die elektriciteit ook kunnen opslaan zodat we een groot gedeelte van het jaar niet het publieke net hoeven te gebruiken. De tunnel wordt straks met ledlampen verlicht. Dat geeft een totaal ander licht dan halogeenlampen waarvoor de normen moeten worden aangepast. Daarom voeren we nu ook proeven met minder lampen uit en hangen we ze bijvoorbeeld lager.’
‘Om de CO2-uitstoot aanzienlijk te reduceren, hebben we op grote schaal HVO-brandstof gebruikt. HVO staat voor ‘hydrotreated vegetable oils’ en is afkomstig uit reststromen van de levensmiddelenindustrie. Dat kan 1 op 1 diesel vervangen en stoot 90% minder CO2-emissies uit. Ook is een aantal zware elektrische graafmachines in plaats van dieselvarianten ingezet. Per locatie hebben we bekeken wat de beste oplossing is: de oplader naar de machine brengen of juist andersom.’
Een consortium als ‘De Groene Boog’ kent vele partners. Hoe verliep de samenwerking?
‘Als consortium hebben wij een integrale aanneemsom afgesproken waarin elke partner verantwoordelijk is voor het gehele project. De partners gaan niet uit van wat ze er afzonderlijk uit kunnen halen maar nemen het totale plaatje in hun aanpassingen mee. Zo hebben we alle techniekkastjes van het WKS (wegkantsysteem) verzameld en op centrale punten langs de weg ondergebracht. Op die wijze ontstaan minder beschadigingen of vernielingen en kan het personeel langs de weg veiliger werken. Of neem het onderwaterbeton voor de tunnel. Door prefab wapeningskorven in het onderwaterbeton te storten, hoef je namelijk geen constructieve vloer aan te leggen en bespaar je enorm op de grondstoffen. Dat vereist zeer nauwkeurige afstemming in het ontwerp en de uitvoering.’
Wat is er zo complex aan dit project?
‘Op een aantal locaties werken we in een dichtbevolkt gebied. Op sommige werkplekken is de afstand tot de gebouwde omgeving zelfs minder dan vijftig meter. Het aanbrengen van de damwanden door middel van heien levert geluidshinder voor de omwonenden op. Zeker tijdens de coronaperiode waarbij mensen meer thuis werkten. Destijds hebben we om die reden aan de omwonenden ook tijdelijk vervangende woon- en werkplekken aangeboden alsmede onze werktijden aangepast door een uur later te beginnen en veel eerder met funderingswerk te stoppen. Op bestuurlijk niveau is het een behoorlijke uitdaging door andere inzichten en aanvullende maatregelen. Ook voor onze collega’s waarbij een groot deel van de 450 medewerkers tijdens Corona thuis aan detailengineering moest werken. Daardoor was extra communicatie en een nog intensievere samenwerking noodzakelijk.’
Welke lessen kunnen we uit ‘De Groene Boog’ trekken?
De cultuur van de opdrachtnemers en Rijkswaterstaat verschilt sterk. Om een dergelijk groot project te laten slagen zullen we elkaar beter moeten begrijpen in plaats van problemen over de schutting te gooien en bij de ander neer te leggen. We zijn inmiddels drie jaar met het project op weg. Als we vooraf nog meer op samenwerking hadden ingezet, dan hadden we technische uitdagingen nog sneller kunnen oplossen. Ik ben blij dat Rijkswaterstaat en de Groene Boog elkaar hierin hebben gevonden en dat de meerwaarde daarvan aan beide kanten is ingezien. Van een betere samenwerking krijgen we immers meer energie en een hoger rendement. Dat werkt uiteindelijk ook door in het projectresultaat.’
Schaalbaarheid
Kunnen we dit project opschalen?
‘Een groot project als ‘De Groene Boog’ is uniek in zijn soort. Bouwwerken realiseren kan op dit moment helaas niet CO2-neutraal. Wel zijn tussen Bouwend Nederland en Rijkswaterstaat een aantal contractvernieuwingen doorgevoerd. Dat begint bij goede gesprekken en open communicatie. Bij een hoog risicoprofiel zal je de risico’s moeten neerleggen bij degene die deze het meest kan beïnvloeden.’
Wat betekent Poetins oorlog voor de voortgang van het project?
‘Ik maak me grote zorgen. Het is om meerdere redenen echt een drama. We weten niet wat er zal gebeuren. Wat we wel zeker weten is dat we bij onze leveranciers de komende maanden tegen problemen zullen aanlopen. Ga maar na: voor de productie van één ton asfalt is zeven kuub aardgas nodig. Intussen schieten de prijzen voor fossiele brandstoffen, vergeleken met die van vorig jaar, door het dak.’
‘Dat kan grote consequenties hebben voor de voortgang van het project’, verduidelijkt hij. ‘65 procent qua materialen is op dit moment weliswaar ingevuld maar het wordt spannend voor die materialen die ‘just in time’ geleverd moeten worden. Voor een project als ‘De Groene Boog’ zijn niet alleen grote hoeveelheden maar tevens veel soorten materialen cruciaal. Qua technische installaties kunnen we misschien nog wat schakelen om die materialendruk te verminderen maar bij te hoge prijzen voor fossiele brandstoffen leidt dat voor sommige leveranciers tot grote gevolgen. Wat je dan krijgt, is een ‘show stopper’. Dat wil niemand. Het hangt er maar vanaf in hoeverre ze kapitaalkrachtig zijn om deze storm te overwinnen en of ze voldoende materialen en componenten op voorraad hebben.’
