Robert van der Veen
Vorige week hield KIVI zijn Jaarcongres, gewijd aan het slim omgaan met risico’s en veiligheid.
Tijdens maar liefst zeven plenaire zittingen en ruim dertig lezingen kwamen vele aspecten van veiligheid ter tafel. Ongeveer vierhonderd KIVI-leden, merendeels oudere mannen, bezochten de sessies die op drie locaties plaatsvonden, in het stadhuis van Gorinchem, in de Nieuwe Doelen en bij Damen Shipyards. Onderwerpen varieerden van ‘compliance management in technische projecten’ en ‘veilig schip en veilig ontwerp in de bouw’, tot en met ‘technisch onderwijs en onderzoek in Dordrecht en de Rivierenlanden.’
Oud-politieman en president-directeur van ProRail Pier Eringa relativeerde aan het einde van de dag met Friese nuchterheid al onze kennis: ‘Een academicus weet hoe het moet, maar niet hoe het gebeurt.’
Het leven met risico’s speelt ook in een kleinere industriestad als Gorinchem met 35.000 inwoners. Iedere dag moeten hier werknemers naar en van hun werk bij Damen Shipyards en andere bedrijven, vaak in hun eigen, grotendeels lege, automobielen, waardoor opstoppingen ontstaan. (Zeker bij een voor vrachtwagen ontoegankelijke Merwedebrug.) Die zou je kunnen voorkomen door ze met elektrische belbusjes op te halen en ze af te zetten voor de deur. Duurzaam Aanvullende Mobiliteit Nederland doet zoiets al in Delft, Schiedam en Vlaardingen. Later haalt DAM met dezelfde bus bejaarden op en brengt ze naar bekenden of het ziekenhuis. En met bestelbusjes verzorgt DAM stadsdistributie. Volgens DAM ligt het omslagpunt niet bij méér inkomsten maar bij een slimmere logistiek en dus lagere kosten, ofwel in kleinschalig maatwerk.
Een voorbeeld uit de praktijk: een rit met Arriva lijnbus 260 van het station Leerdam naar de centrale halte van Enspijk, vertrek rond 18.20 u, kost met omwegen langs lege haltes 44 minuten en € 4,04. Volgens de chauffeur had ze die rit al twee uur leeg gereden, drie uur was geen uitzondering. Terug met de Arriva-beltaxi om 22.30 u vanaf het Van der Valk-restaurant duurde vijftien minuten en kostte € 2,50.
De volgende stap is volgens prof.dr.ir. Riender Happee van de TU Delft vanaf 2020 de Dutch Automated Vehicle Initiative DAVI, een zelfrijdende robot die 30, 50 of 60 km/h rijdt. ‘Klein beginnen met vier en eindigen bij honderd. Het aanbod schept de vraag.’ Volgens hem is een eigen auto bij jonge mensen veel minder een statussymbool, maar hij erkent dat de vormgeving van bijvoorbeeld een Tesla emoties oproept. ‘Dat ding heeft sexappeal.’
Prof. mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter van de Stichting Maatschappij en Veiligheid SMV, stelde de spanning tussen veiligheid en economie aan de orde. ‘Welke risico’s wil je beheersen en wat mag dat kosten? Veiligheid delft dan het onderspit.’ Hij bepleitte daarom de oprichting van een veiligheidsinstituut. ‘Op de werkvloer is alles bekend, zoals bij DuPont en Volkswagen, maar het risicomanagement is versnipperd. De overheid moet blijven regisseren.’
Dat geldt volgens dr. Jac Wismans, oud medewerker TNO en TU/e, sinds 2006 deeltijdhoogleraar voertuigveiligheid Chalmers University of Technology Gothenburg en eigenaar van het bedrijf Safeteq, ook ten aanzien van de verkeersveiligheid. Volgens hem zal het aantal ongevallen door verdere automatisering aanzienlijk verminderen, maar blijft het de vraag of autonoom rijden tot een verdere daling van het aantal slachtoffers leidt. Uit een eerste onderzoek blijkt dat het ongevalsrisico per kilometer met zelfrijdende auto’s hoger ligt dan met gewone, mede door de onvolmaaktheid van de techniek. In dichtbevolkte steden zal autonoom rijden beperkt blijven tot taxi’s op speciale banen, verwacht hij.
Autonoom rijden is volgens Wismans niet de definitieve oplossing voor de verkeersveiligheid omdat meer dan de helft van de slachtoffers valt onder zwakkere verkeersdeelnemers (voetgangers en fietsers), doordat bepaalde ongevallen voorlopig niet met volledig autonoom rijden kunnen worden voorkomen, er fouten in elektronica en software zullen blijven optreden, in noodsituaties morele keuzes optreden (zij of ik?) en er nog lang conventionele en (semi)-automatische voertuigen door elkaar heen zullen blijven rijden ofwel tijgers in de tank maar ezels achter het stuur. Wismans: ‘Wie absolute veiligheid wil, moet het verkeer stilzetten, dan is het risico nul.’
Het jaarthema van KIVI voor 2017 is ‘Circulaire Economie’.
