Mischa Brendel
Deze maand levert Thales Nederland de eerste geïntegreerde mast aan de Koninklijke Marine. De IM400 is een revolutie: voor het eerst worden radar- en communicatieantennesystemen samengevoegd in één enkele constructie.
‘Bij de meeste schepen van de marine heb je tientallen antennes en sensoren verdeeld over het dek van het schip staan’, zegt Albert Wildenberg, manager business development bij Thales. ‘Ze staan elkaar niet alleen in de weg, maar ze storen elkaar ook nog eens. Bij de geïntegreerde mast het je constant 360 graden zicht.’
Het Hengelose bedrijf specialiseert zich in het bouwen van radar- en command en control-systemen voor marines over de hele wereld. De geïntegreerde mast met typenummer IM400, die gemonteerd wordt op vier Nederlandse patrouilleschepen van de Hollandklasse en op het Joint Logistic Support Ship, bevat verschillende van die systemen in één enkele kegelvormige mast.
Een van de vele systemen in de IM400 is SMILE, een elektronisch scannende radar met een bereik van 250 km. SMILE is een zogenoemde active phased array radar, wat betekent dat de radar is opgebouwd uit verschillende zend- en ontvangstelementen; in het geval van SMILE vier grote panelen (aan elke zijde van de mast één) met elk vele honderden parallelle elementen werkend in de S-band. Ieder paneel zoekt volledig automatisch in een sector van negentig graden de lucht en het zeeoppervlak af naar mogelijke doelen.
Een ander systeem, eveneens bestaande uit vier elektronisch scannende antennepanelen, is de SEASTAR, een hoge-resolutie radar werkend in de X-band. Dit radarsysteem is vooral geschikt voor het automatisch detecteren van kleine en soms ook langzaam bewegende objecten op het zeeoppervlak, zoals periscopen, mijnen en jetski’s.
Een derde opvallend systeem is Gatekeeper, een combinatie van camera’s voor hd zichtbaar licht en infrarood. Op elke hoek van de mast bevindt zich een zogenoemde sensor head met twee keer drie camera’s (drie keer infrarood en drie keer hd zichtbaar licht). De software van Gatekeeper voegt de beelden van alle camera’s real-time samen, alvorens het als 360 graden-panoramabeeld in de commandokamer, die zich recht onder de geïntegreerde mast bevindt, te projecteren, waarbij objecten automatisch worden gedetecteerd en gevolgd.
Buiten deze sensoren bevat de IM400 ook nog UHF- en VHF-communicatieantennes en transceivers, en een drietal satcom-systemen – één op de top en twee aan de zijkant – voor satellietverbindingen. Bovendien zitten de navigatie- en zoeklichten voor het schip in de mast geïntegreerd.
Dankzij het slimme ontwerp van de mast zitten de verschillende systemen elkaar niet in de weg, iets wat tot nu toe eigenlijk altijd wel het geval was, vertelt Wildenberg. Ook bespaart de geïntegreerde mast een flinke hoeveelheid ruimte aan boord van een schip. ‘Het instrumentendek heeft een inhoud van 180 kubieke meter, terwijl het vier tot zes radiohutten vervangt.’
Een van de meest revolutionaire veranderingen is echter de manier van fabricage. Wildenberg: ‘De IM400 wordt gebouwd via het plug&play-principe. Wij maken de mast hier parallel aan de bouw van het schip. Het enige waarmee de scheepsbouwer rekening hoeft te houden is met de afmetingen van de mast. En wij bouwen de mast zo af dat er slechts drie aansluitingen nodig zijn: één voor de stroomvoorziening, één voor de koelvloeistof en één voor de dataoverdracht.’
Een laatste indrukwekkende eigenschap van de geïntegreerde mast is het gemak in onderhoud, zo vertelt Harrie Havinga, program manager radarontwikkeling bij Thales, die het systeem van de IM400 bedacht. ‘De mast is helemaal gesloten, dus iemand die onderhoud uitvoert, hoeft nooit naar buiten. Dat is erg prettig op een heftig slingerend schip als het buiten twintig graden vriest’, vertelt hij tijdens de rondleiding door de mast.
Havinga noemt de IM400 een ‘Disneyland voor techneuten’: alle nieuwste snufjes op het gebied van radartechnologie bevinden zich in de mast en zijn ook nog eens goed toegankelijk.
Hoewel de IM400 vooralsnog alleen aan de Nederlandse Marine is verkocht, verwacht Thales dat andere landen binnenkort zullen volgen.
