Gerald Schut
R.I.P. Arecibo Observatory. Deze week is de iconische telescoop op Puerto Rico definitief ingestort nog voor met een officiële ontmanteling kon worden begonnen. Hieronder beelden van de dramatische deconfiture die door een drone geschoten zijn.
Sinds 1963 was het de grootste telescoop van de wereld: de Arecibo-telescoop in Puerto Rico met een straal van 305 m, tot hij in 2016 werd ingehaald door de Five hundred meter Aperture Spherical Telescope in China. In 1995 werd de telescoop op het witte doek fictief vernietigd in de James Bond-film GoldenEye.
Het Arecibo Observatory had het deze eeuw al steeds moeilijker toen de NASA-fondsen begonnen op te drogen. In 2017 overleefde het enorme bouwwerk nog wonderwel de orkaan Maria, maar na breuken in de 8 cm dikke kabels in augustus en november moesten de National Science Foundation en de University of Central Florida, die de telescoop samen beheren, concluderen dat ontmanteling de enige overgebleven oplossing is: herstelwerkzaamheden zijn te gevaarlijk voor werknemers en zelfs als het herstel succesvol zou zijn, is de structurele integriteit van het bouwsel niet te garanderen.
Arecibo heeft de mensheid veel gebracht. De telescoop werd oorspronkelijk voor het Amerikaanse leger gebouwd om de ionosfeer te observeren. Vanwege de enorme omvang zochten de bouwers naar een natuurlijke kom die groot genoeg was en kwamen terecht bij een karst, een instorting van kalksteen. Om de kom verrezen twee torens van 120 m en een van 80 m van gewapend beton die aan kabels een observatieplatform van 900 ton dragen. Gelukkig werd afgezien van het oorspronkelijke plan om een parabolische reflector te bouwen, die had volstaan voor observatie van de ionsfeer, maar de radioastronomische ontdekkingen die sindsdien gedaan zijn met Arecibo, waren daarmee niet mogelijk geweest. Met de sferische reflector die in plaats daarvan gerealiseerd is, zijn onder meer de eerste exoplaneten ontdekt en dankzij Arecibo weten we dat Mercurius niet in 88 dagen, maar in 59 dagen om zijn as draait. In 2003 publiceerde Nature op basis van metingen met de Arecibotelescoop dat de polen van de maan toch niet met ijs bedekt zijn.
Voor altijd zal de telescoop herinnerd worden om de Areciboboodschap die hij in 1974 verstuurde in de hoogtijdagen van het zoeken naar buitenaards leven. Als de boodschap van 1.679 bits door een buitenaardse intelligentie ontvangen wordt, zal die hopelijk het semipriemgetal opsplitsen in 73 rijen en 23 kolommen, waarmee in pixels onder meer de belangrijkste atomen op aarde, DNA, een mens, ons zonnestelsel en, jazeker, ook het ontwerp van de Arecibo-telescoop zelf, zichtbaar worden. Deze immateriële versie van Arecibo heeft wél het eeuwige leven.
